این پژوهش با بررسی یک دوره ی مهم تاریخی، که سال های 232 ـ 334ه. ق را در بر می گیرد، آغاز شده و با هدف دستیابی به پیامد های آزادی های سیاسی و اجتماعی در دوره ی یاد شده، نگاشته شده است. در این پژوهش نگارنده برای بررسی پیامد های آزادی های سیاسی و اجتماعی در عصر دوم عباسی، ضمن بیان شرح حال خلیفگان عصر دوم عباسی و دوره های مختلف حکومت عباسیان، به بررسی موقعیت سیاسی، دوره ی مرکزیت سامراء، نفوذ و تسلط ترکان، آزادی بیان ومذهب و تسامح اسلامی، تحت عنوان آزادی های سیاسی در عصر دوم عباسی پرداخته است. فرقه ها و نهضت هایی چون شیعه، معتزله، اهل سنت، شعوبیه، قرامطه، صاحب الزنج وصوفیان را معرفی می نماید و در ادامه ضمن بررسی وضعیت اجتماعی این دوره، یعنی دو قطبی شدن جامعه و تقسیم آن به لحاظ مالی و اقتصادی به زندگی خلفا، وزرا ، امرا و اقشار تهیدست و توده ی مردم، فساد و نابسامانی اجتماعی، آزادی زنان، نفوذ کنیزان و خواجگان در دستگاه خلافت، به موسیقی و هنردر دوره ی مذکور پرداخته است . موضوع پژوهش به لحاظ آشنا شدن با این پیامد ها حائز اهمیت است. از آن جا که پژوهش دارای ماهیت تاریخی است، در تدوین آن شیوه ی تحقیق کتابخانه ای مورد نظر بوده است که ضمن گردآوری اطلاعات از منابع و بررسی و تلفیق آن ها به تدوین و نگارش پایان نامه ی حاضر پرداخته و با بهره گیری از منابع و کتاب های تحقیقی موجود به انجام رسیده است. به نظر می رسد دوران دوم عباسیان امتیازات خاصی دارد که تمدن اسلامی در اثنای آن راه کمال پیمود. در این دوران برخی از خلفا برای تجدید عظمت دیرین تلاش کردند. پیدایی برخی دولت ها در قلمرو اسلام، در پیشرفت و تکامل تمدن اسلام و رواج علم و ادب و هنر سهمی شایسته داشتند و در عین حال مقدمه ی سقوط دولت عباسی را نیز فراهم نمودند. کلید وازگان: آزادی های سیاسی، آزادی های اجتماعی، خلافت عباسی، عصر دوم عباسی، نهضت ها