در هر جامعه ای برای رسیدن به اهداف مدنظر و هدایت جامعه به آن سمت، قوانینی وجود دارد که افراد ملزم به رعایت آن هستند و در صورت تخلف، با آنان مقابله می شود. با توجه به مختار بودن انسان ها و تزاحم منافعشان، وجود ناهنجاری و تخلف در هر جامعه ای امری انکار ناپذیر می باشد که آسیبهای اجتماعی در پی داشته مانع حرکت صحیح و سریع جامعه به سمت کمال جمعی می شود. برخورد صحیح ومناسب با متخلفین اجتماعی از دغدغه های مسوولین همه ی جوامع است. سیره ی امیرالمومنین(ع) به عنوان اولین امام معصوم(ع) که چند سالی حکومت را در دست داشتند و سیره ی آن ها برایمان حجت است، می تواند در این زمینه ما را یاری نماید. سوال هایی در این زمینه به ذهن انسان می رسد، مانند این که اوضاع اجتماعی و فرهنگی جامعه ی اسلامی پس از پیامبر اکرم(ص) چگونه بود، آیا تأثیری در میزان ارتکاب تخلفات در جامعه ی علوی داشت؟ چه تخلفاتی نوعا مبتلا به جامعه ی آن روز بود؟ حضرت با آن ها چه برخوردی داشتند؟ در این پژوهش به دست آمد فضای فرهنگی- اجتماعی جامعه می تواند زمینه ساز ارتکاب تخلفات اجتماعی شود، و بررسی اوضاع فرهنگی اجتماعی جامعه ی زمان خلفا نشان داد ریشه ی برخی انحرافات در حکومت علوی، به آن زمان برمی گردد. در مورد نوع تخلفات اجتماعی زمان حکومت امام(ع)، آن ها را در4 عرصه ی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در دو بخش قانونی و اخلاقی بررسی کردیم که به دست آمد مرتکبین تخلفات اجتماعی و فرهنگی، غالبا عموم مردم و در قسمت اقتصادی و سیاسی، مسوولین وکارگزاران، بوده اند. در میان همه ی تخلفات اجتماعی بررسی شده، سهم بسیار اندکی مربوط به زنان بوده است. قاطعیت، عدالت، عفو، مدارا، رعایت اصول اخلاقی و انسانی، کاهش منزلت اجتماعی متخلف، پرهیز از پرده دری، نظارت، توجه نکردن به توهمات، درمان ریشه ای انحراف و توجه به حق عمومی از اصول حاکم بر برخورد با متخلفین اجتماعی است که از سیره ی علوی به دست آمد. این پایان نامه با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی نوشته شده و برای گردآوری داده ها از کتاب های تحقیقی و منابع و مدارک معتبر دیگر بهره برده شده است.

عملکرد خلفای سه‏گانه در برخورد با متخلفان اجتماعی بیانگر چگونگی روابط و تعاملات طبقه‏ی حاکم جامعه در برخورد با طبقات متخلف می‏باشد، اگر دولت اسلامی در عملکرد خود دقیقاً به وظایف و هنجارهای تعیین شده، در تعالیم اسلامی عمل کند، بالطبع زمینه تحقق جرایم اجتماعی به حداقل ممکن خواهد رسید. مهمترین عامل برای به وجود آمدن تخلفات اجتماعی عملکرد ناصحیح دولتها و ایجاد نارضایتی در اجتماع است و بهترین شیوه برای جلوگیری از تحقق تخلفات توجه دولتمردان و رهبران اسلامی به اصول و ضوابط رفتاری بزرگترین حاکم جامعه اسلامی، نبی مکرم اسلام است. در این تحقیق تلاش شده است براساس تعریفی که برای متخلفان اجتماعی و انواع تخلف اجتماعی بیان شده است، به مطالعه‏ی تطبیقی اصول موجود در سیره‏ی نبوی در برخورد با متخلفان اجتماعی پرداخته شود و پس از مطرح نمودن اصول رفتاری رسول الله (ص) در برخورد با متخلفان اجتماعی، آن اصول در عملکرد خلفای سه‏گانه در برخورد با متخلفان اجتماعی، تطبیق، نقد و بررسی شود. مقایسه نمودن اصول حاکم در سیره‏ی پیامبر (ص) در برخورد با متخلفان اجتماعی، با معیارهای رفتاری خلفای سه‏گانه، چگونگی عملکرد آنان را در برخورد با متخلفان اجتماعی بر مبنای سیره نبوی نشان می‏دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و مقایسه‏ای به این نتیجه دست یافت که خلفای سه‏گانه در برخورد با متخلفان اجتماعی و مبارزه با ناهنجاری‏ها بی‏تفاوت نبودند. امّا هر چه از دوران خلافت خلیفه اوّل به دوران خلافت خلیفه سوم نزدیک‏تر می‏شویم، عملکردها و برخوردهای خلفا از سیره‏ی نبوی فاصله می‏گیرد و براساس امیال شخصی و اجتهادات بی‏مبنای آنان شکل می‏گیرد. کلید واژه : خلفای سه‏گانه، عملکرد، تخلف اجتماعی، متخلف اجتماعی، سیره نبوی.