نام پژوهشگر: گلرخ دانشگر مقدم

معماری و محیط طبیعی، کاربست رویکرد اکولوژیک در تحلیل تعامل انسان و طبیعت در محیط انسان ساخت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران - دانشکده معماری 1389
  گلرخ دانشگر مقدم   حسین بحرینی

این رساله در پی آن است که بر اساس نظریات انسان و محیط به تحلیل و بررسی رابطه انسان، معماری و محیط طبیعی بپردازد و سعی دارد این امر را به صورت تحقیقی سازمان یافته با طراحی رویکردی اکولوژیک و مبتنی بر پارادایم روانشناسی محیط محقق سازد. این حوزه دامنه گسترده ای از جنبه های مربوط به محیط اجتماعی و فیزیکی را در بر می گیرد. که بنا بر هدف رساله مورد کاوش قرار گرفته اند. از آنجا که طرح دیدگاه اکولوژی جامع به منظور تبیین رابطه انسان - محیط، آگاهی های جدید اکولوژیکی و زمینه هایی ویژه را فراهم نموده است، بستر مناسبی ایجاد گشته تا با انگاشت محیط به مثابه سامانه ای اکولوژیک زمینه ای مناسب برای کاوش تعاملات انسان، محیط طبیعی و محیط انسان ساخت ایجاد شود. هدف تحقیق بر این فرضیه استوار است که در محیط انسان ساخت، ادراک و تجربه محیط طبیعی و تعامل با محیط طبیعی بر اساس رویکردی نظام مند حاصل می آید که مبانی آنرا مولفه هایی نظام دهنده تشکیل می دهند این مولفه ها بر اساس مفاهیم بنیادین تعامل محیط طبیعی و محیط انسان ساخت، همچون سنجه هایی بر مواجهه معماری و محیط طبیعی دلالت می نمایند. تبیین این رویکرد و نظریه تحقیق با روشی کیفی صورت گرفته که مبتنی بر دیدگاه اکولوژی جامع پی ریزی شده است. و بستر طبیعی، معماری یا محیط انسان ساخت و محیط تعاملات انسانی سه وجه اصلی تحقیق به شمار می روند. در فصل نخست رویکردهای معاصر در معماری با محوریت اکولوژی مورد بحث قرار گرفته و پس از آن مفهوم اکولوژی و تحولات مبتنی بر تغییر نگرشها نسبت به محیط در حوزه طراحی محیط انسان ساخت و در بستر مطالعات محیط و رفتار مورد تحلیل قرار گرفته است. در انتهای این فصل دلالتهای تحقیق در راستای طرح رویکرد اکولوژیک مطرح شده است در فصل دوم به تحلیل شیوه زندگی و مکان زندگی و ارتباط آن با تعاملات انسان، محیط طبیعی و محیط انسان ساخت پرداخته شده و ضرورت دستیابی به فهمی کامل از تعاملات سازمان فضایی و فعالیتها مبتنی پرداخته می شود و وجوه اصلی طرح ریزی رویکرد اکولوژیک تدقیق می گردد. در فصل چهارم روش شناسی تحقیق به طرح چارچوب نظری نهایی تحقیق می پردازد. و مولفه های نظام دهنده تعامل اکولوژیک معماری و محیط طبیعی در قالب شاخصه هاییی تحلیل گر به منظور تبیین نظریه در مطالعات موردی تدقیق می گردند در فصل پنجم مطالعه نمونه های موردی مبتنی بر چارچوب نظری تحقیق با تدابیر مطالعه و مشاهده عمیق، مصاحبه ها و طراحی و توزیع پرسشنامه ها با رویکرد کیفی انجام شده است. پس از توضیح چگونگی انتخاب نمونه ها و هدف از انتخاب نمونه های نهایی در این فصل به تحلیلهای عمیق نمونه ها پرداخته شده است. تحلیل و تفاسیر نمونه های موردی سهم عمده ای در تدقیق چارچوب نظری تحقیق داشته اند. علاوه بر این، مطالعه نمونه های موردی یافته هایی کمی نیز در برداشته است که در راستای تایید نتایج رویکرد کیفی اثر بخش می باشند. نتایج بدست آمده نشان می دهد که بر اساس رویکرد اکولوژیک به منظور ایجاد تعامل مناسب بین انسان به عنوان کاربران محیط ساخته شده یا فضای معماری، محیط طبیعی و محیط انسان ساخت تعامل بین سه سامانه فیزیکی - فضایی، جمعی - رفتاری و ادراکی - دریافتی ضروری است. و این سه سامانه بر اساس مورد ملاحظه قرار دادن شیوه زندگی به تعادل می رسند. این ملاحظه مستلزم در نظر داشتن شاخصه های هر مولفه در طراحی فضای معماری به مثابه فضای زندگی انسان است