بذرکاری به عنوان یک روش کارآمد بیولوژیک در احیاء و اصلاح مراتع تخریب یافته بسیار حائز اهمیت است. اما در این رابطه جوانه زنی و استقرار گراس های بومی به دلیل جوانه زنی کم، تولید گیاهچه های ضعیف و عوامل محدود کننده طبیعی همواره با مشکل مواجه بوده است و از تکنیک های مختلف تیمار بذر جهت رفع این مسائل بهره گرفته شده است. تابش دزهای پایین پرتو گاما بر بذر در جهت افزایش جوانه زنی، رشد گیاهچه، افزایش مقاومت در برابر تنش های محیطی و افزایش تولید به طور وسیعی بکار گرفته می شود. تحقیق حاضر استفاده از تیمار پرتودهی با دزهای 15، 20، 30، 50، 100 و 150 گری را بر بذر 2 گونه مهم از جنس bromus شامل br.inermis وbr.tomentellus رامورد بررسی قرار داد. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی طراحی و بذور پرتودهی شده در شرایط آزمایشگاه و گلخانه کشت شده و پارامترهای جوانه زنی در آزمایشگاه، سبزشدگی، رشد و تولید، وضعیت فیزیولوژیک و کیفیت علوفه گیاهان رشد یافته در گلخانه ارزیابی شد. بر اساس نتایج حاصل از این بررسی دز 15 گری در گونه br.inermis بیشترین تاثیر مثبت را بر پارامترهای سبزشدگی، رشد و تولید، مقدار کلروفیل و وضعیت فیزیولوژیک گیاه داشت. همچنین در رابطه با گونه br.tomentellus نیز تیمار بذز با دز30 گری سبب افزایش رشد ریشه و تولید بیشترین بیوماس زمینی شد. در هر 2 گونه دزهای 100 و 150 گری سبب بروز تاثیر منفی و کاهش جوانه زنی و سبزشدگی، رشد، فتوسنتز و تعرق شد. بعلاوه در رابطه با محتوای پروتئین محلول در هر 2 گونه با افزایش شدت پرتودهی مقدار پروتئین محلول نیز افزایش یافت. در رابطه با غلظت پرولین تیمار پرتوهی بذر br.inermis سبب کاهش معنی دار (01/0>p) غلظت پرولین شد به طوری که بین تیمار شاهد و 15 گری اختلاف معنی دار وجود نداشت و با افزایش شدت پرتو غلظت پرولین از تیمار 20 گری روند کاهشی نشان داد، اما در گونه br.tomentellus پرتودهی اثر معنی دار بر غلظت پرولین نداشت. در رابطه با کیفیت علوفه 2 گونه نیز نتایج حاصل نشان دهنده عدم وجود اختلاف معنی دار بر پارامترهای کیفیت علوفه تحت تاثیر تیمار پرتودهی بذر بود. همچنین مقایسه پارامترهای جوانه زنی و سبز شدگی نشان دهنده اثر معنی دار شرایط کشت بر پارامترهای مورد بررسی بود و شرایط کشت گلخانه ای سبب کاهش مقادیر درصد، سرعت جوانه زنی و افزایش میانگین زمان جوانه زنی شد، لذا برای نتیجه گیری کلی در رابطه با جوانه زنی نتایج کشت گلخانه ای مد نظر قرار گرفت. در نتیجه گیری کلی تیمار 15 گری برای گونه br.inermis و تیمار 30 گری برای گونه br.tomentellus توصیه می شود.

به منظور بررسی تاثیر پرتودهی بذر با اشعه گاما و پلی اتیلن گلیکول 6000 بر خصوصیات جوانه زنی و برخی پارامترهای فیزیولوژیک دو گونه secale montanum guss.و (l.) gaertn agropyron cristatum ، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. بذرهای گونه های مورد تحقیق تحت تابش پرتو گاما با سطوح 0، 20، 40، 60، 100 و 150 گری و محلول پلی اتیلن گلیکول 6000 در سطوح 0، 4- و 8- بار در سه تکرار در شرایط آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفتند، و پارامترهای جوانه زنی در شرایط آزمایشگاه، سبز شدگی، رشد و تولید و وضعیت فیزیولوژیک گونه های رشد یافته در گلخانه ارزیابی شدند. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، دزهای 20 و40 گری پرتو گاما در هر دو گونه agropyron cristatumو secale montanum بیشترین تأثیر مثبت را بر سرعت، درصد جوانه زنی، طول ساقه، طول ریشه، وزن تر و خشک ساقه و وزن تر و خشک ریشه داشت و بر شاخص بنیه بذر اثر منفی را شاهد بودیم. در رابطه با بیوماس هوایی و زمینی نیز، اختلاف معنی داری بین دزهای مختلف پرتو گاما و تیمار شاهد مشاهده شد. در رابطه با پارامترهای فیزیولوژیک نیز در مورد گونه agropyron cristatum، اختلاف قابل ملاحظه ای مشاهده نشد، ولی در گونه secale montanum، تنها در میزان کلروفیل اختلاف معنی دار مشاهده شد و درپارامترهای محتوای آب نسبی و پتانسیل آبی اختلاف قابل ملاحظه ای مشاهده نشد. با توجه به این که خصوصیات جوانه زنی بذور پرتو دهی شده تحت محلول صفر بار پلی اتیلن گلیکول از وضعیت مطلوبتری در مقایسه با محلول 4- و 8- بار پلی اتیلن گلیکول برخوردار بود، لذا دزهای 20 و 40 گری پرتو گاما به عنوان دزهای با تآثیر مثبت برای دو گونه secale montanum و agropyron cristatum توصیه می شوند. کلمات کلیدی: پرتو گاما، secale montanum، agropyron cristatum، پلی اتیلن گلیکول6000، خصوصیات جوانه زنی