نام پژوهشگر: مریم مددکار حق جو

تعیین برخی خصوصیات فیزیولوژیک جلبک dunaliella sp. (استخراج شده از ایران) در پاسخ به تغییر شرایط محیطی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه لرستان - دانشکده علوم پایه 1392
  رویا محمدخانی   مریم مددکار حق جو

دانالیه لا (dunaliella)یک جلبک سبز تک سلولی تاژکدار از شاخه chlorophyceae، رده chlamydomonadales، راسته dunaliellales و تیره dunaliellaceae می باشد. جلبک مزبور فاقد دیواره سلولی بوده و واجد یک غشای انعطاف پذیر است که می تواند در شرایط تنش اسموتیک در برابر افزایش یا کاهش چند برابری حجم سلول مقاومت نماید. دانالیه لا توانایی زیست در غلظت های بالای نمک nacl را دارا بوده و در این شرایط با سنتز و تخریب گلیسرول، پتانسیل اسمزی خود را با محیط پیرامون تنظیم می نماید. در برخی شرایط تنش، جلبک مقادیر زیادی بتاکاروتن تولید نموده که می تواند از جهات پزشکی یا صنعتی مورد توجه واقع گردد. همچنین این جلبک ارزشمند از نظر استخراج ترکیباتی مانند پروتئین، گلیسرول، ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها حائز اهمیت می باشد. کشت جلبک دانالیه لا به منظور کاربرد در تغذیه آبزیان نیز انجام می پذیرد. سویههای متفاوت جداسازی شده از مناطق مختلف جهان میتوانند تحت شرایط متفاوت محیطی ویژگیهای متفاوتی از خود بروز دهند که در استفاده از قابلیتهای آنها در جنبه های مختلف تعیین کننده است. در مناطق مختلف ایران، زیستگاه های طبیعی برای این جلبک وجود دارد که ممکن است شامل سویه هایی باشند که از برخی ویژگی های متفاوت نسبت به سویه های شناخته شده برخوردار باشند. بررسی خصوصیات فیزیولوژیک این سویه ها در پاسخ به شرایط محیطی متفاوت در کنار بررسی مورفولوژیک به معرفی بهتر این سویه ها کمک نموده و شناسایی شرایط بهینهای که سبب افزایش میزان رشد و تولیدات جلبک (از نظر ترکیبات کاروتنوئیدی، پروتئینی، گلیسرول وغیره) میگردد، به منظور استفادههای آتی از ظرفیتهای جلبک ضروری است. در این تحقیق یکی از سویه های بومی(ایرانی) از باتلاق گاوخونی اصفهان جدا و خالص سازی گردید و تعیین ویژگی های مختلف فیزیولوژیک این سویه در شرایط متفاوت محیطی انجام پذیرفت. به منظور بررسی مقایسه ای با سویه های شناخته شده، یک سویه دیگر با نام (utex2538) dunaliellabardawil از کلکسیون جلبکی دانشگاه تگزاس تهیه گردید و همه آزمون ها به طور مشابه برای هر دو سویه انجام پذیرفت. در ابتدا یک آزمایش پایه با اهداف بررسی تاثیر غلظت های مختلف نمکی بر روند رشد سلول ها، میزان رنگدانه ها، پروتئین، گلیسرول و وزن تر، انتخاب سه غلظت نمکی مناسب برای انجامآزمون های بعدی و همچنین به عنوان آزمون شاهد، طراحی گردید. در این آزمایش، سویه ها در 7 غلظت مختلف نمک (1/0، 5/0، 1، 5/1، 2، 3 و 4 مولار) و در شدت نورµmol.m-2s-1 50، دمای c°2±23/25، (شب/روز) با فتوپریود (8/16 ساعت، تاریکی/نور) و 3/7 ph=و در سه تکرار برای هر سویه، رشد داده شدند. اندازه گیری پارامترهای مورد نظر هر 4 روز یکبار انجام گرفت. بر اساس نتایج حاصل از این آزمون، بیشترین تعداد سلول ها برای سویه ایرانی و خارجی، به ترتیب در غلظت های 1/0 و 5/0 مولار نمک مشاهده گردید.در شرایط آزمون فوقافزایش نمک محیط کشت سبب افزایش مقدار پروتئین سلول گردید. با افزایش شدت نور بهµmol.m-2s-1150، غلظت بهینه برای رشد سویه ایرانی به 5/0 مولار نمک افزایش یافت. افزایش غلظت نمک محیط کشت با افزایش گلیسرول درون سلول رابطه مستقیم نشان داد و پایداری سلول های دانالیه لا در شرایط دمای c°37، با افزایش غلظت نمک محیط کشت و گلیسرول سلول، افزایش پیدا کرد. در این شرایط، افزایشی در مقدار بتاکاروتن سلول های سویه خارجی مشاهده گردید. قرار گرفتن سلول های هر دو سویه در معرض دمای c°15، کاهش سرعت رشد سلولی و افزایش مقادیر بتاکاروتن و پروتئین در هر دو سویه را به دنبال داشت. در خصوص سویه خارجی بهترین روند رشد سلولی در محیط حاوی منبع نیتروژنی kno3 و غلظت 5/0 مولار نمک، مشاهده گردید، در حالی که برای سویه ایرانی میان منابع مختلف نیتروژنی تفاوت معنی داری از نظر روند رشد سلول ها مشاهده نگردید. استفاده از آمونیوم به عنوان منبع نیتروژنی، سبب افزایش مقدار پروتئین در هر دو سویه گردید. سریعترین روند رشد برای سویه خارجی در 9ph= مشاهده گردید در حالی که سرعت رشد سویه ایرانی در phهای مختلف، اختلافی در سطح معنی داری 05/0 p< نشان نداد.

1-مقایسه روش استخراج نقطه ابری با روش میکرواستخراج مایع-مایع پخشی کنترل دمایی مبتنی بر مایع یونی برای استخراج و پیش تغلیظ کوئرستین 2- کاربرد میکرو جلبک ها به عنوان جاذب برای استخراج و جداسازی ترکیبات دارویی.
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه لرستان - دانشکده شیمی 1392
  فهیمه رسول زاده   پیمان هاشمی

چکیده: بخش اول: در این تحقیق برای اولین بار از روش استخراج نقطه ابری مبتنی بر مایع یونی برای پیش تغلیظ و اندازه گیری کوئرستین، در نمونه های آب میوه سیب و انگور استفاده شده است. به این منظور، 5 میلی لیتر محلول آبی کوئرستین (?=ph) و 100 میکرولیتر مایع یونی 1-بوتیل 3-متیل ایمیدازولیوم هگزا فلوئور فسفات با هم مخلوط شده و به مدت 20 دقیقه در دمای c?40 حرارت داده شد.سپس محلول نمونه در حمام یخ به مدت 1 دقیقه به منظور تشکیل محلول ابری قرار داده شد.در مرحله بعد به منظور جدایی فازها از 10 دقیقه سانتریفوژ با دور 3000 استفاده شد. و در نهایت فاز غنی از مایع یونی با 100میکرولیتر متانول رقیق شد. اثرات متغیرهای مختلف مثل ph، حجم مایع یونی، دما و زمان گرمادهی بررسی شدند.حد تشخیص mg.l-1 002/0 و بازده استخراج و انحراف استاندارد نسبی برای شش بار اندازه گیری استاندارد به نرتیب 55/92 و 76/3% بدست آمد. بخش دوم: در این تحقیق، ترکیب کوئرستین موجود در آب میوه های سیب و انگور با روش میکرو استخراج مایع-مایع پخشی کنترل دمایی مبتنی بر مایع یونی (tail-dllme) استخراج و توسط تکنیک hplc-uv مورد اندازه گیری قرار گرفتند. در روش ارائه شده از مایع یونی 1-بوتیل 3-متیل ایمیدازولیوم هگزا فلوئور فسفات و استونیتریل به ترتیب به عنوان حلال استخراج کننده و پخش کننده استفاده شد.برخی از فاکتورهای موثر بر راندمان استخراج کوئرستین مانند حجم حلال استخراج کننده و پخش کننده ، ph محلول نمونه و زمان و دما گرمادهی بررسی و بهینه سازی شد. 6 بار اندازه گیری تحت شرایط بهینه (حجم نمونه 5 میلی لیتر، نوع و حجم حلال پخش کننده 300 میکرولیتر استونیتریل، حجم حلال استخراج کننده 80 میکرولیتر، ph محلول نمونه 4، زمان گرمادهی 10 دقیقه و دما c?40) انجام شد که حاصل آن راندمان 1/95 و فاکتور پیش تغلیظ 22 برای کوئرستین بود. حد تشخیص mg.l-1 001/0 و انحراف استاندارد نسبی برای شش بار اندازه گیری استاندارد 84/4% بدست آمد.

بررسی اثر تیمارهای پرایمینگ بر شاخص های جوانه زنی و بهبود تحمل به تنش خشکی بذر شبدر لاکی (trifolium incranatum l.)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه لرستان - دانشکده علوم پایه 1394
  یاسر سعیدی زاده   مریم مددکار حق جو

چکیده گیاهان در طول حیات خود اغلب در معرض دوره های کمبود آب اتمسفر و خاک قرار می گیرند. علاوه بر این، تغییرات سریع در آب و هوای جهان و پیش بینی های مختلف برای تغییرات آب و هوا، افزایش خشکی را برای مناطق نیمه خشک جهان پیشنهاد کرده اند. با افزایش جمعیت و نیاز به تولیدات-گیاهی بیشتر، خشکی مهمترین فاکتور محدود کننده برای محصولات زراعی است که به یک مشکل پیش رونده در بسیاری از مناطق جهان تبدیل شده است. بیش از 45% زمین های کشاورزی دنیا در معرض خشکی و شوری دائمی بوده، که 38% جمعیت کره زمین نیز در همان مناطق زندگی می کنند. بهبود شاخص های جوانه زنی و افزایش مقاومت بذور نسبت به تنش های محیطی در هنگام جوانه زنی می تواند تأثیر زیادی بر میزان عملکرد و کیفیت تولید داشته باشد. یکی از فنونی که برای افزایش بنیه بذر و بهبود کلی جوانه زنی، رشد گیاهچه و افزایش مقاومت بذور نسبت به تنش های محیطی به کار می رود، پرایمینگ بذر است. این روش، ساده و ارزان بوده و نیازمند تجهیزات پیچیده و مواد شیمیایی گران نمی باشد. با این حال پرایمینگ از اهمیت بسزائی در بهبود ویژگی های بذور در حال جوانه زنی برخوردار است. در حقیقت این روش قبل از جوانه زنی بذر اعمال می شود به طوری که در طی آن بذر در محیطی با پتانسیل اسمزی مشخص قرار داده می شود تا آب جذب نماید، به نحوی که ریشه چه خارج نگردد. در این تحقیق هیدروپرایمینگ و اسموپرایمینگ بذور شبدر (رقم لاکی) تحت تنش خشکی از طریق تیمار با na2sio3، kh2po4 و اوره در قالب یک طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار صورت گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد تنش خشکی سبب کاهش شاخص?های جوانه?زنی بذر و رشد گیاه می گردد. در رابطه با سطوح زمانی پرایمینگ، سطوح زمانی بالاتر در شرایط تنش خشکی مفید و موثر بوده اما برخی از سطوح زمانی پایین تر نیز سبب بهبود شدند. تیمار na2sio3 سبب بهبود بیشتر شاخص ها در شرایط تنش خشکی شد اما در شرایط بدون تنش، تیمار kh2po4 نقش بارزتری در بهبود شاخص ها داشت. به طور کلی، از میان سطوح تیمارها، تیمار اوره برای پرایمینگ بذر مناسب به نظر نرسید. در شرایط بدون تنش تیمار هیدروپرایم روی شاخص ضریب سرعت جوانه زنی، میانگین سرعت جوانه زنی و شاخص تیمسون اثر مثبت داشت و در شرایط تنش سطوح 9 و 12 ساعته همین تیمار، سرعت جوانه زنی را افزایش دادند. کل سطوح زمانی تیمار kh2po4 در بهبود شاخص?های vig i و vig ii? در شرایط بدون تنش موثر بود. تیمار 6 ساعت kh2po4، باعث بهبود وضعیت chl b در شرایط بدون تنش شد، در حالیکه تنش خشکی تاثیری روی کلروفیل نداشت.

بررسی تأثیر پرایمینگ بذر بر جوانه زنی و تحمل به تنش شوری در گیاه یونجه (.medicago sativa l)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه لرستان - دانشکده علوم پایه 1394
  کیومرث آرمندتراب   مریم مددکار حق جو

چکیده شوری خاک و آب زراعی عواملی هستند که مانع جوانه زنی مناسب و حصول عملکرد کافی در گیاهان زراعی می?شوند. بر اساس گزارش fao، در مناطق شور، کاهش عملکرد محصولات زراعی به مقدار 10 تا 60 درصد مشاهده می?شود. ازسویی، بهبود شاخص های جوانه زنی و افزایش مقاومت بذور نسبت به تنش های محیطی نظیر شوری، می تواند تأثیر زیادی بر مقدار عملکرد و کیفیت تولید داشته باشد. پرایمینگ، یکی از روش?های فیزیولوژیک مورد استفاده به منظور بهبود شاخص های جوانه?زنی و افزایش مقاومت گیاهچه به تنش های زنده و غیرزنده محیطی است. بدین منظور، پرایمینگ بذور یونجه(medicago sativa) ، رقم همدانی با استفاده از na2sio3، kh2po4، kno3و نیز آب مقطر به عنوان هیدروپرایمینگ در زمان های 3، 6، 9 و 12 ساعته در قالب یک طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. سپس بذور پرایم شده و پرایم نشده (شاهد) بطور مستقل در شرایط تنش شوری (mm 200 نمک nacl?) و یا شرایط بدون تنش (آب مقطر) در مدت یک دوره 12 روزه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش شوری(nacl mm200) سبب افت شاخص های جوانه زنی بذر و نیز رشد گیاهچه یونجه رقم همدانی گردید. تیمارهای سطوح پایین تر زمانی در شرایط تنش شوری، سودمندتر از تیمار 12 ساعته بودند، اگرچه برای na2sio3، تیمارهای 3 و 6 ساعته و برای kno3، هر سه مدت زمانی (3، 6 و 9 ساعت) در بهبود شاخص ها، حائز اهمیت بودند. تیمار kno3 در بهبود شاخص های ارزیابی شده در شرایط تنش، از سایر تیمارها، موثرتر بود. تیمار kno3- 3 ساعته در ارتقای هر دو بنیه بذر (شاخص های vig i و vig ii) موثر بود. هیدروپرایم نیز در برخی شاخص ها نظیر درصد جوانه زنی، ضریب و میانگین و شاخص سرعت جوانه زنی و شاخص جوانه زنی، بنیه i، t50 و مقدار کلروفیل ها سبب بهبود وضعیت بذور در تنش گردید، هرچند تأثیرگذاری آن کمتر از آثار مثبت kno3 بر بذور در تنش قرارگرفته بود. تیمار kh2po4، نیز در بهبود وضعیت chl a و همچنین شاخص هایی نظیر ضریب، میانگین و شاخص سرعت جوانه زنی و t50 خصوصاً در سطوح 3 و 6 ساعته در شرایط تنش شوری، موثر بود. بذور پرایم-شده در شرایط بدون تنش، اغلب وضعیتی مشابه بذور پرایم نشده در آب (شاهد در آب) داشتند. برخی موارد، از ارتقای شاخص ها حتی بیشتر از شاهد آب یا بدون تنش حکایت داشت. در جمع?بندی، به نظر می?رسد که هیدروپرایمینگ و همچنین برخی سطوح زمانی تیمارهای اسموپرایمkh2po4) و(kno3 و na2sio3، قادر به بهبود وضعیت جوانه زنی و شاخص?های رشد یونجه همدانی بوده و بنابراین، این تکنیک می تواند نقش مثبت و مهمی در افزایش تحمل بذر و گیاهچه یونجه، رقم همدانی به تنش شوری ایفا نماید. کلمات کلیدی: پرایمینگ، تنش شوری، یونجه همدانی (medicago sativa cv. hamadani)