نام پژوهشگر: آیدا خدائی جوقان

تأثیر هژمونی غرب بر زیبایی شناسی پوشاک ایرانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علم و فرهنگ - دانشکده هنر و معماری 1393
  آیدا خدائی جوقان   بهنام جلالی جعفری

امروزه پوشاک به عنوان کالایی کاربردی، یکی از عواملی است که غرب هژمونیِ خود را از آن طریق اعمال می¬کند؛ شواهد نشان می¬دهند که پوشاک ایرانی نیز به همین دلیل دیگر معرّف هویّت آنها نیست. هدف از انجام این تحقیق علاوه بر شناخت عناصر زیباشناسانه پوشاک ایرانی که تا پیش از تسلط غرب سبب هویت ایرانی در پوشاک بوده است، آشنایی با چگونگیِ تحت تأثیر قرار¬گرفتن این زیبایی¬شناسی از هژمونی غرب می¬باشد. برای تبیین تغییرات ایجاد شده در زیبایی-شناسی بصری پوشاک پس از اعمال هژمونی غرب، زیبایی¬شناسی پوشاک ایرانیان از دوره صفویه تا کنون مورد بررسی قرار گرفته شده است. روش این پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی با رویکرد جامعه¬شناختی بوده و با استفاده از نظریه¬ی آنتونیو گرامشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش مبین آن است، زمانی که اروپائیان در دوره¬ی صفویه به ایران آمدند، بین زیبایی¬شناسی ایرانی- اسلامی و پوشاک ایرانی رابطه وجود داشته است اما پس از تسلط اقتصادی اروپائیان بر تجارت ایران این رابطه به سستی گراییده است و پس از مرحله دوم هژمونیِ غرب یعنی شکل¬گیری آگاهی طبقاتی در جامعه ایران استفاده از پوشاک غربی تا حدی با پذیرش مردم و تا حدی با اجبار رضاشاه پهلوی سست شده و پس از دوره پهلوی دوم تا کنون با تثبیت برتری پوشاک غربی این رابطه تقریباً تماماً قطع شده است. تنها در دهه اخیر با توجه به روند جهانی در جهت بازگشت به هویت قومیت¬ها در ایران نیز تلاش¬های جدی در جهت ایجاد مجدد این رابطه صورت گرفته است.