هشت راس گاو شیری شکم اول به منظور بررسی تاثیر دو سطح کربوهیدرات غیر الیافی و دو اندازه ذرات علوفه بر مصرف خوراک، قابلیّت هضم، فعالیّـت جویدن و عملکرد گاوهای شیرده هلشتاین در قالب طرح آزمایشی گردان با دوره عادت دهی 14 روز در 4 دوره 21 روزه به کار گرفته شدند. اندازه گیری و نمونه گیری از مواد خوراکی، جیره ها، باقی مانده خوراک و مدفوع در تیمار های آزمایشی در 7 روز آخر هر دوره و تولید شیر و نمونه گیری از آن در روز 18 تا 20 و اندازه گیری فعالیت جویدن دام به صورت چشمی در روز 19 هر دوره انجام شد. شیردوشی روزانه در سه وعده در ساعات 6، 14 و 22 و تغذیه جیره ها ی آزمایشی به صورت کاملاً مخلوط در سه وعده مساوی در ساعات 7، 15 و 23 انجام و دام ها به آب و نمک در کل دوره دسترسی آزاد داشتند. میانگین ماده خشک مصرفی برای تیمارهای آزمایشی به ترتیب 02/21، 10/21، 22/21و 32/21 کیلوگرم بود. کاهش اندازه ذرات علوفه مصرف ماده ی خشک، ماده آلی، خاکستر، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، کربوهیدرات غیرالیافی را افزایش داد. قابلیت هضم ظاهری ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، عصاره اتری و الیاف نامحلول در شوینده خنثی تحت تاثیر اثر متقابل کربوهیدرات غیرالیافی و اندازه ذرات قرار گرفتند. کاهش اندازه ذرات اوره ی خون و ازت اوره ای خون را کاهش داد و لیپوپروتئین های با دانسیته پایین تحت تاثیر کربوهیدرات غیرالیافی گرایش به معنی داری داشت. میانگین ph شکمبه-ای به ترتیب66/6، 35/6، 65/6 و30/6 بود که با کاهش اندازه ذرات ph شکمبه کاهش یافت. فعالیت جویدن به ترتیب 25/771، 25/726، 38/784 و 38/739 دقیقه در شبانه روز بود که با اندازه ذرات بلندتر افزایش یافت و با افزایش کربوهیدرات غیرالیافی فعالیت جویدن گرایش به کاهش داشت. گاوهایی که کربوهیدرات غیرالیافی بالاتری دریافت کردند تولید شیر، شیر تصحیح شده برای چربی 5/3 درصد، درصد پروتئین شیر بیشتری تولید کردند، تولید شیر با افزایش اندازه ذرات گرایش به افزایش داشت. تولید شیر تصحیح شده برای 5/3 درصد چربی برای تیمارهای آزمایشی به ترتیب 66/31، 39/30، 85/28 و 20/28 برای تیمار nfc بالاتر و اندازه ذرات بلند، تیمار nfc بالاتر و اندازه ذرات خرد، تیمار، nfc پایین-تر و یونجه بلند و تیمار nfc پایین و یونجه خرد شده بود. درصد پروتئین شیر به ترتیب 13/3، 16/3، 08/3 و 06/3 درصد بود. تیمارهای محتوی کربوهیدرات بالاتر تولید کیلوگرم چربی، پروتئین، لاکتوز و ماده خشک بدون چربی شیر بیشتری داشتند. درصد چربی شیر تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت.