چکیده در این تحقیق حذف یون روی(?? ) از محلول های آبی با استفاده از نانو اکسید منیزیم به عنوان جاذب مورد بررسی قرار گرفته است. اثر عوامل موثر شامل:غلظت اولیه روی(?? )،مقدار جاذب و زمان تماس ارزیابی شده است. روش رویه پاسخ (rsm) و طرح باکس-بنکن برای بهینه کردن تا بیشترین ظرفیت جذب(q ) وبازده حذف(r%) روی(?? ) مورد استفاده قرار گرفت. در بررسی همدماهای تعادلی، داده های جذب به خوبی توسط همدمای لانگمویر999/0 r^2= توصیف شد و ماکزیمم ظرفیت جذب در مدل خطی و غیر خطی به ترتیب برابر 11/111 و11/111 میلی گرم بر گرم جاذب می باشد. حضور یون های سدیم،پتاسیم،کلسیم و منیزیم در محلول اثر قابل ملاحظه ای بر بازده حذف نداشت. به منظور شناسایی گروه های عاملی درگیر در فرایند جذب طیف ft-ir ثبت و بررسی شده است. در بخش دوم نانواکسید سیلیسیوم به عنوان جاذبی موثر برای حذف رنگ تولوئیدین بلو از محلول های آبی استفاده شد. به منظور بهینه سازی شرایط جذب برای رسیدن به بیشترین درصد حذف(r%) از طرح آماری آزمایش استفاده شد. طرح مرکب مرکزی (fccd) برای بررسی اثر متغیرهای مستقلی مثل ph، مقدار جاذب و غلظت اولیه رنگ مورد استفاده قرار گرفت، همه این عوامل و برهم کنش های آن ها در سطح اطمینان 95% معنی دار شناخته شده و یک مدل رگرسیونی مناسب جهت حذف رنگ تولوئیدین بلو با استفاده از روش رویه پاسخ(rsm) ارائه گردید.با استفاده از تحلیل واریانس و آزمون عدم برازش، آنالیز توزیع باقیمانده ها، اعتبار مدل ارائه شده ارزیابی و در نهایت تأیید شد. نحوه رفتار جذب شونده و جاذب با همدماهای لانگمویر، فروندلیچ، دوبینین-رادشکوویچ ،تمکین، سیپس، تاث و ردلیچ- پترسون مورد بررسی قرار گرفت، مدل لانگمویر(998/0r^2=) بهتر از سایر همدماها با داده های تعادلی منطبق می شود. میزان درصد واجذبی توسط hcl,ch_3 cooh و hno_3 و naoh ناچیز است. حضور یون های na^+،k^+،mg^(2+)،ca^(2+) اثر قابل ملاحظه ای بر بازده حذف نداشته است. بررسی طیف ft-ir برای جاذب قبل و بعد از فرایند جذب نشان دهنده گروه های عاملی درگیر شونده در فرایند جذب می باشد.