نام پژوهشگر: عطیه عابدی نژاد

اخلاق جنگ و صلح و مقایسه آن با جهاد اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1393
  عطیه عابدی نژاد   فرح رامین

چکیده یکی از مباحث مهم در حوزه ی اخلاق کاربردی، اخلاق جنگ و صلح است. در این نوشتار سه نظریه رایج در این موضوع یعنی؛ صلح گرایی، نظریه جنگ عادلانه و واقع گرایی سیاسی به تفصیل بررسی شده اند. در ابتدا پس از تعریف صلح گرایی، انواع و نیز مبانی فلسفی آن با توجه به سه رویکرد پیامدگرا، وظیفه گرا و فضیلت گرا مورد بررسی قرار گرفته است. نظریه ی واقع گرایی به منزله اندیشه ای که در آن جنگ یک واقعیت اجتناب ناپذیر تلقی می شود و در آن اصولاً هیچ رابطه ای میان عدالت، اخلاق و جنگ وجود ندارد، پی گرفته شده است. در ادامه نظریه ی جنگ عادلانه به منزله موثرترین رویکرد در ایجاد محدودیت استفاده از نیروی نظامی، بررسی شده است. در بخش پایانی به مبحث جهاد، احکام و آموزه های اخلاقی اسلام درباره ی جنگ پرداخته شده است. در حال حاضر رویکرد اصلی فیلسوفان، حقوق دانان و سیاستمداران غرب در مورد جنگ، پذیرش نظریه ی جنگ عادلانه است. نظریه ی جنگ عادلانه در اصول خود با نظریه ی جهاد اسلامی، پیوندهای مشترکی دارد که می توان با رهیافت تطبیقی به مطالعه ی آن پرداخت. از آن جا که امروزه سعی می شود اسلام را دین خشونت معرفی کنند و در این راه به آیات و روایات متعدد در باب جهاد و وقایع تاریخی صدر اسلام متمسک می شوند، بررسی تئوری های جنگ و صلح و تطبیق جنگ عادلانه با جهاد در اسلام، می تواند گامی موثر در دفاع از اصول اساسی اسلام باشد. مطالعه و دقت در احکام و آموزه های اخلاقی اسلام دربار ه ی جنگ، این حقیقت را آشکار می کند که آن چه امروزه در نظام حقوق بین الملل مورد تأکید قرار گرفته، چهارده قرن پیش تر در متن تعالیم اسلامی وجود داشته و در مواردی الهام بخش تدوین کنندگان این حقوق نیز بوده است.