نام پژوهشگر: غلامرضا اسپنانی

برسی تأثیرات عوامل اجتماعی دوران صفوی بر آثار نقاشی سیاوش بیک گرجی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - اصفهان - دانشکده هنرهای تجسمی و کاربردی 1393
  غلامرضا اسپنانی   اصغر جوانی

یکی از نقاشان به نام دوره صفوی(907ق -1138ق )،سیاوش بیک گرجی(943ق-1025) است.دوران حیات او با حکومت چهار پادشاه صفوی،شاه تهماسب( حکومت930ق-984ق)،شاه اسماعیل دوم(حکومت 984 ق-985ق)،سلطان محمد خدابنده(حکومت 985 ق-996ق) و شاه عباس اول(حکومت 995 ق-1038ق) مصادف است.و نیز در زمان حیات او چهار مکتب دوره صفوی یعنی تبریز،مشهد،قزوین و اصفهان فعّال بوده است.علاوه بر آن در این دوران تحّولات اجتماعی متعددی از قبیل به قدرت رسیدن قزلباش،رواج اندیشه صوفی گری و ایدئولوژی شیعه به وقوع پیوست.هدف این رساله این است که تأثیر این تحّولات اجتماعی، را بر روی آثار سیاوش بیک بررسی کند.برای این امر ،با استفاده از آراء آرنولد هاوزر، به بررسی تحّولات اجتماعی این دوره پرداختیم.هاوزر معتقد است که به طور کلی هنر، پدیده ای اجتماعی ومتأثر از جامعه بوده وتغییرات آن نیز متأثر از تغییرات جامعه است.به این ترتیب که هر یک از مراحل حیات اجتماعی سبکها و مضمون های پدید آمده، بیانگر شرایط اجتماعی خاص وایدئولوژی طبقات خاص است .به همین دلیل،تغییر شرایط اجتماعی وبرتر ی یک نوع ایدئولوژی از سایر آنها، موجب تغییر در مضامین و بخصوص سبک های هنری می شود.با بررسی تغییرات اجتماعی دوران حیات سیاوش بیک،تغییرات ساختار طبقاتی این دوره،ازصوفیان قزلباش،تاجیک ها،روحانیون و طبقه بازرگانان،با استفاده از منابع کتابخانه ای واینترنتی به برسی تغییرات ایدئولوژی آنها پرداختیم.سپس به بررسی آثار سیاوش و تأثیر این تغییرات در آثار او پرداختیم. در این بررسی به نظر می رسد ایدئولوژی یکی از فرقه های صوفیه به نام حروفیه در آثار سیاوش تأثیر گذار بوده است. هنرمندانی چون سلطان محمد،مظفر علی و رضا عباسی(980ق-1044ق) از جمله هنرمندانی هستند که سیاوش بیک از آنها متأثر بود.با توجه به تحولات اجتماعی این دوران و کم شدن حمایت در بار و رواج نگاره های تک برگی ، سیاوش نیز در این زمینه آثاری را به تصویر کشیده است.