هدف از انجام تز حاضر بررسی مفهوم زمان برگسون-هم زمانی و دیرش زمان - در بوف کور صادق هدایت و خشم و هیاهو ویلیام فاکنر است که به عنوان دو اثر مدرنیست در ادبیات ایران و آمریکا در نظر گرفته می شوند. هانری برگسون خطی بودن و شرح وقایع به ترتیب زمانی را رد می کند و بر این عقیده است که زمان یک مفهوم پیوسته در کل است. آگاهی بر اساس تسلسل و پیوستگی استوار است که تمامی خاطرات و تجربیات را به طور هم زمان پردازش می کند، چنان که گویی تمامی آن ها جز یک کل واحد و اورگانیک است. هدف اصلی این تحقیق، تجزیه و تحلیل مفهوم زمان در دور اثر مذکور است که شامل ساختار در هم تنیده و بهم ریختگی سیر خطی زمان و همچنین ویژگی های جریان سیلان ذهن و سیلان خاطرات در روایت این دو اثر می باشد. تصاویر ذهنی و خاطرات مرتبط راوی ها، شخصیت ها، مکان و زمان و حوادث در هر دو رمان به طور مکرر در هم ادغام می شوند و یا هم دیگر را منعکس می کنند و سر انجام به واحدهای مرتبط یک کلیت اورگانیک و متسلسل تبدیل می شوند. این ویژگی ها در برخی از قسمت ها، زمان را در مقابل تقسیم پذیری زمانی، مکانی و ذهنی قرار می دهد. تحقیق حاضر بدنبال این فرضیه است که آیا ویژگی های ساختاری بوف کور و خشم و هیاهو همانند نسبی بودن و ذهنی بودن زمان و مکان، اشتراک و ادغام خاطرات و تجریبات به طور خاص، می تواند با تفسیر مفهوم زمان از دیدگاه برگسون در یک راستا باشد؟ بر اساس تجزیه و تحلیل ویژگی های روایت شناختی جریان سیلان ذهن و بازتاب خاطرات که از نظر سطح زبانی –سطح پیش گفتار و سطح گفتار - قابل بررسی هستند، این نتیجه بدست آمد که رمان بوف کور، رمانی در سطح گفتار، منظم و مرتبط، دارای انسجام در هر قسمت از داستان، دارای ساختارهای نحوی و گرامری معنادار و دارای مخاطب است که هرگونه برداشت جریان سیلان ذهن و گفتگوی درونی را که به این رمان نسبت داده شده را رد می کند. در مقابل با بررسی همین ویژگی ها در رمان خشم و هیاهو، تمامی موارد در اثبات روند جریان سیلان ذهن معطوف هستند.