امثال و حکم، آینه ی فرهنگ و باورهای قومی و ملی مردم یک محدوده ی جغرافیایی یا تاریخی است. با دقت در این آینه می توان ویژگی های روح جمعی ملتی را در طول تاریخ به روشنی مشاهده کرد. این دقت به شناخت باورها و سبک زندگی یک جامعه منجر می شود و می توان در مطالعات جامعه¬شناسی و سیاسی از آن استفاده فراوان نمود. از جمله حکیمان متکلم و شاعر که سهم زیادی در امثال و حکم فارسی دارد، نظامی گنجوی است که در ادبیات غنایی و تعلیمی صاحب مقام است. منظومه های وی سرشار از سخنان حکیمانه و تعالیم اخلاقی است که با بیانی بلیغ و رسا و اغلب در قالب امثال و حکم تجلی یافته اند. نگارنده در این تحقیق سعی بر آن داشته تا با استخراج ضرب¬المثل ها از سه منظومه ی مشهور نظامی، به تحلیل زیبایی¬شناسی و بلاغی ابیات ضرب المثل که از علل رواج آن ها در افواه عامه مردم می باشد، پرداخته و نیز تاثیر¬پذیری نظامی را از فرهنگ عامه و ادبیات کلاسیک قبل از خود و همچنین تاثیر کلام وی را بر فرهنگ عامه مورد بررسی و مداقه قرار دهد.