امروزه بیش از 633 میلیون نفر در جهان مبتلا به دیابت بوده و میزان آن به سرعت در حال افزایش است. دیابت مشکلات متعددی از جمله تخریب عروق خونی، بیماری های قلبی، نوروپاتی، خشکی دهان و به طور کلی کاهش کیفیت زندگی را با خود به همراه دارد. با توجه به شیوع بالا و عوارض زیاد آن، مطالعه روی این بیماری جزء اولویت های پژوهشی و درمانی بسیاری از جوامع است. لذا بر آن شدیم تا با استفاده از اولتراسونوگرافی که تکنیک آسان و قابل اعتماد و بدون خطر می باشد به ارزیابی غدد بزاقی افراد مبتلا به دیابت و بررسی تغییرات نسج غددی بپردازیم. مواد و روش: در این مطالعه مورد شاهدی به بررسی 131 غده بزاقی پاروتید و 131 غده بزاقی تحت فکی مربوط به 85 بیمار مبتلا به دیابت و 22 فرد سالم در محدوده سنی 1 تا 31 سال پرداختیم. گروه مبتلایان به دیابت بر اساس میزان hba1c به دو دسته دیابت تحت کنترل ) 28 نفر( و دیابت کنترل نشده ) 66 نفر( تقسیم گردیدند. سونوگرافی غدد بزاقی این افراد توسط یک رادیولوژیست با تجربه که از وضعیت ابتلا به دیابت افراد اطلاعی نداشت، و با استفاده از دستگاه سونوگرافی medson v 20 11-12 مگا هرتز( در بیمارستان قائم )عج( شهر مشهد انجام شد. در این مطالعه ( غدد بزاقی افراد از لحاظ اکوژنیسیته در چهار گروه نرمال، هیپراکو خفیف، هیپراکو متوسط و هیپراکو شدید قرار گرفتند. ارتفاع و بعد قدامی خلفی غده بزاقی پاروتید، و بعد مزیودیستالی و مدیولترالی غده بزاقی تحت فکی در سه گروه نرمال، مبتلایان به دیابت کنترل شده و مبتلایان به دیابت کنترل نشده به دقت اندازه گیری و ثبت شد. یافته ها: در این مطالعه 88 درصد نمونه ها خانم و 8 درصد آقا بودند. میانگین سنی گروه نرمال 81/ 81 و گروه مبتلایان به دیابت کنترل نشده 3 / 81/28 ، گروه مبتلایان به دیابت کنترل شده 58 سال بود. بیشترین نمای اکوژنیسیته غدد بزاقی پاروتید و تحت فکی در هر سه گروه مورد مطالعه هیپراکو خفیف بود. آنالیز های آماری کی دو پیرسون و t مستقل نشان داد که اختلاف معنی داری چکیده فارسی 2 بین اکوژنیسیته غدد پاروتید مبتلایان به دیابت کنترل نشده با گروه نرمال و دیابت کنترل شده وجود دارد و اکوژنیسیته پاروتید آنها نسبت به دو گروه دیگر افزایش متوسط تا شدیدی پیدا می کند. )به =1/ ترتیب 1111 p =1/ و 111 p (هم چنین اکوژنیسیته غدد تحت فکی در بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشده از گروه نرمال و مبتلایان به دیابت کنترل شده به صورت معنی داری بیشتر بود. ) به =1/ ترتیب 113 p =1/ و 105 p ) ارتفاع غدد بزاقی پاروتید در مبتلایان به دیابت کنترل نشده به صورت معنی داری نسبت به گروه نرمال و مبتلایان به دیابت کنترل شده بیشتر بود، ولی این اختلاف در بعد قدامی خلفی غدد پاروتید و ابعاد غدد تحت فکی به دست نیامد. آزمون همبستگی اسپیرمن ارتباط آماری معنی دار مثبتی بین اکوژنیسیته پاروتید و طول مدت ابتلا به دیابت در گروه مبتلایان به دیابت کنترل نشده را نشان داد. =1/100( p =1/ و 68 r ) طول مدت ابتلا به دیابت اثر چشم گیری بر ابعاد غدد بزاقی پاروتید و ابعاد و اکوژنیسیته غدد بزاقی تحت فکی نداشت. ارتباط آماری معنی داری بین اکوژنیسیته و ابعاد غدد بزاقی پاروتید و تحت فکی با خشکی دهان مشاهده نشد. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که دیابت کنترل نشده سبب افزایش اکوژنیسیته نسج غدد بزاقی پاروتید وتحت فکی و افزایش ابعاد غده بزاقی پاروتید می شود. همچنین افزایش مدت زمان ابتلا به این بیماری در مبتلایان به دیابت کنترل نشده سبب افزایش بیشتر اکوژنیسیته سونوگرافیک غده بزاقی پاروتید می شود.