زعفران (l. crocus. sativus) گیاهی چند ساله است که بیشتر در شمال شرق ایران کشت می شود. اخیرا این گیاه در مناطق مختلف ایران کشت و کار می شود. تحقیق به منظور بررسی سازگاری برخی اکوتیپ های زعفران در شرایط اقلیمی شهرستان مراغه اجرا شد. اکوتیپ ها از مناطق زعفران خیز کشور جمع آوری شد و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج تحقیق نشان داد که علیرغم اینکه اکوتیپ ها از درصد جوانه زنی و استقرار خوبی برخوردار بودند، ولی با افت ناگهانی دما و شروع یخبندان، برخی اکوتیپ ها سازگاری کمتری به دماهای پایین داشته و لذا از بین رفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین اکوتیپ ها از لحاظ صفات تعداد گل، درصدجوانه زنی و گلدهی، سرعت جوانه زنی و گلدهی، میانگین زمان جوانه زنی، درجه روز، میانگین وزن تر گل و فتوترمال یونیت در سطح احتمال 05/0 اختلاف معنی داری وجود دارد. بالاترین درصد جوانه زنی در سال دوم مربوط به اکوتیپ مرند2 (33/93)، بالاترین سرعت گلدهی در اکوتیپ سبزوار (19/11)، و بیشترین درصد گلدهی در اکوتیپ سبزوار (13/162)، کمترین مقدار درجه روز در اکوتیپ مرند2 (4/560)، کمترین مقدار فتو ترمال در اکوتیپ مرند2 (2/6444)، مشاهده شد. در سال اول با وجود اینکه اکوتیپ مرند1 و سبزوار از عملکرد مناسبی برخوردار نبودند ولی در سال دوم بهترین و بیشترین عملکرد را نشان دادند. اکوتیپ مرند2 با وجود تولید بالا، دوره گلدهی طولانی داشته و دوره گلدهی آن با بارش های پاییزی و یخبندان مواجه شد، این در حالی است که اکوتیپ سبزوار دوره گلدهی کوتاه داشته و این دوره با دوره یخبندان مواجه نشد. نتایج همبستگی نشان داد بین درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی (91/0r=) و طول کلاله (65/0r=) همبستگی وجود دارد. همچنین نتایج همبستگی نشان می دهد که هر چقدر درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بیشتر باشد تعداد گل و عملکرد بیشتر خواهد بود. بین درصد گلدهی و وزن خشک گل (79/0r=)، تعداد گل (79/0r=)، و وزن تر کلاله (77/0r=)؛ بین تعداد گل و سرعت گلدهی (8/0r=)، وزن تر گل (99/0r=)، وزن تر کلاله (99/0r=) و ارتفاع گل (67/0r=)؛ همچنین بین سرعت گلدهی و وزن تر گل (84/0r=) و وزن تر کلاله (8/0r=) همبستگی وجود دارد. به طور کلی برای مناطقی با بارش و یخبندان زود هنگام، اکوتیپ سبزوار مناسب بوده و برای مناطقی که دارای بارندگی و یخبندان آخر فصل می باشد، اکوتیپ های مرند1، مرند2 و سبزوار مناسب تر بودند. اکوتیپ های مه ولات، آبرود و اسفیوخ کمترین عملکرد، سرعت جوانه زنی، درصد گلدهی و سازگاری را در اقلیم مراغه نشان دادند.