تعاونی های تولید روستایی با هدف تعاونی نمودن تولید و یکپارچه سازی اراضی جهت دستیابی به توسعه کشاورزی پایدار در سال 1349 تأسیس شدند. در دهه های اخیر توسعه و تشکیل تعاونی های تولید مورد توجه برنامه ریزان قرار گرفته و در همین راستا استان خراسان رضوی و به ویژه شهرستان نیشابور، شاهد افزایش کمی تعاونی های تولید بوده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی نقش تعاونی های تولید در توسعه کشاورزی پایدار در شهرستان نیشابور است که تعاونی های آن به لحاظ کمی (تعداد) و کیفی (ارائه خدمات) در رتبه اول استان خراسان رضوی قرار دارند. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است و جامعه آماری تحقیق شامل 24 روستا (12 روستا دارای تعاونی و 12 روستای فاقد تعاونی) می باشد. ابتدا عملکرد تعاونی ها در ارائه خدمات زیربنایی به روستاها در قالب11 متغیر از طریق تکنیک تاپسیس تحلیل شد. نتایج حاصل نشان داد تعاونی ها نتوانسته اند تغییر و تحول مهمی را در اصلاح ساختاری مزارع کشاورزی منطقه ایجاد کنند. سپس تأثیر تعاونی ها در توسعه کشاورزی پایدار در قالب 13 شاخص اقتصادی، 16 شاخص اجتماعی و 20 شاخص زیست محیطی از دید 312 کشاورز (168 کشاورز عضو و 144 کشاورز غیر عضو تعاونی تولید) بررسی گردید. نتایج حاصل از تحلیل های آماری نشان داد میانگین پایداری کشاورزی در 24 روستا در بعد اقتصادی و زیست محیطی پایین تر از حد متوسط و در بعد اجتماعی کمی بالاتر از متوسط است. اما میانگین پایداری کشاورزی در سه بعد مذکور، در روستاهای تحت پوشش بالاتر از روستاهای غیر تحت پوشش تعاونی هاست. در انتها بررسی مهمترین عوامل توسعه تعاونی ها از دید 30 نفر از کارشناسان با روش سوات، بر نقش سیاست ها و حمایت های دولت در توسعه تعاونی ها تاکید داشته؛ ضمن آن که با تقویت زیر ساخت های قانونی و اجرایی مناسب توسط دولت، زمینه گذار تعاونی های تولید به سوی مستقل شدن، تسهیل می گردد.