در این تحقیق، اکسید روی و نانو¬کامپوزیت های اکسید روی (m-zno) حاوی فلزات واسطه تنگستن، سریم، زیرکونیوم، لانتانیوم و مس با روش سل- ژل سنتز شدند. نمونه های سنتز شده توسط تکنیک های تفرق اشعه ایکس، میکروسکوپ الکترونی روبشی، طیف سنجی پراکندگی انرژی، میکروسکوپ الکترونی عبوری و طیف سنجی زیر قرمز فوریه مشخصه یابی شدند. نتایج تفرق اشعه ایکس نشان داد که تمام نمونه¬ها فاز هگزاگونال ورتزیت اکسید روی را نشان می دهند. تصاویر sem و tem نمونه ها نشان داد که نانو کامپوزیت های اکسید روی شامل ذرات کروی شکل با اندازه کمتر از 100 نانو متر تشکیل شده بودند. فعالیت کاتالیزوری نانو کامپوزیت های تهیه شده به عنوان کاتالیزور ناهمگن بوسیله واکنش آزا- فریدل- کرافتس ایندول، آلدهیدهای آروماتیک و n,n-دی متیل آنیلین برای سنتز 3-دی آریل متیل ایندول¬ها مورد بررسی قرار گرفت. تاثیر برخی از پارامترها مثل حلال¬های مختلف، مقدار کاتالیزور، دما و زمان واکنش مطالعه شد. از بین نانوکامپوزیت های سنتز شده، w-zno، ce-zno و zr-zno فعالیت کاتالیزوری بهتری در مقایسه با دیگر نمونهها نشان دادند. کاتالیزور w-zno حداقل 3 بار مورد استفاده مجدد قرار گرفت، بدون اینکه کاهش قابل توجهی در فعالیت کاتالیزوری برای واکنش آزا- فریدل- کرافتس رخ دهد. روش به کار رفته مزایای قابل توجهی از قبیل شرایط ملایم، بازده مناسب و عملکرد تجربی آسان داشته، بنابراین یک فرآیند جذاب برای تهیه مشتقات 3- دی آریل متیل ایندول ها توسط کاتالیزور ناهمگن می باشد.