در دنیای امروزکشورهای مختلف در سیاست خارجی خود با بهره گیری از ظرفیت های سیاسی، اقتصادی و انرژی ملی و در چارچوب دیپلماسی انرژی، راهبرد نوین رشد و توسعه اقتصادی و تامین منافع و امنیت ملی را در پیش گرفته اند.اما جمهوری اسلامی ایران با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی منحصر به فرد در خاورمیانه و به ویژه خلیج فارس و با وجود برخورداری از منابع غنی هیروکربنی ، موقعیت¬ها و نقاط قوت مناسب در عرصهی بهره¬گیری از ابزار انرژی در جهت حضور موثر در معادلات بین¬الملل انرژی، هنوز به جایگاهی شایسته و در خور خویش در این حوزه دست نیافته است. با عنایت به اهمیت مدیریت استراتژیک منابع و ذخائر انرژی برای جمهوری اسلامی ایران این سوال مطرح می گردد که ضرورت های سیاسی، اقتصادی تحول در دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران کدامند؟ برای پاسخ به این سوال فرضیه ای که مطرح می گردد این است که با توجه به جایگاه انرژی های نفت و گاز و درآمد نفتی در اقتصاد کشور، جذب سرمایه گذاری های خارجی، برخورداری از دستاوردهای تکنولوژیک جهان درصنعت نفت، افزایش ظرفیت تولید،حفظ و تقویت جایگاه کشور در بازار انرژی و اوپک و افزایش قدرت دیپلماسی اقتصادی کشور مستلزم تحول در دیپلماسی انرژی ج.ا.ایران است. این پژوهش از نوع مطالعه توصیفی – تحلیلی مبتنی بر تحلیل مقالات و کتب های کتابخانه ای می باشد. برای آزمون این فرضیه با بهره گیری از تئوری وابستگی متقابل پیچیده در چهارچوب اقتصاد سیاسی بین الملل نوینضمن بررسی محورهای تاریخی و چالش های دیپلماسی انرژی ج.ا. ایران، فائق آمدن بر تحریم ها در بخش صنعت نفت و گاز، جهت امکان سرمایه گذاری بیشتر، افزایش ظرفیت تولید و صادرات، حفظ و افزایش سهم و جایگاه ج.ا.ایران در بازارانرژی و اوپک و بالابردن قدرت چانه زنی ج.ا.ایران در عرصه دیپلماسی اقتصادی مورد مطالعه قرار گرفت. و نهایتأ با با ارزیابی دقیق شرایط زمانی، تحریم های بین المللی و واقعیات جهانی، منطقه ای و بین المللی، و نیز با توجه به اثرگذاری بخش انرژی بر کنش های متقابل نیروهای داخلی و خارجی، فرضیه پژوهش مورد تایید قرار گرفته است.