نام پژوهشگر: محمد‌علی آقاجانی

ارزیابی واکنش ژنوتیپ های مختلف سویا نسبت به بیماری پوسیدگی ذغالی در استان گلستان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی 1393
  عین الله حاجی وند   محمد علی آقاجانی

پوسیدگی ذغالی ناشی از macrophomina phaseolina، یکی از مهم ترین بیماری های سویا بوده که باعث کاهش کمیت و کیفیت این محصول می شود. این تحقیق به منظور بررسی مقاومت 27 ژنوتیپ سویا در برابر این بیماری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات گرگان، طی سال زراعی 1392 انجام شد. وجود سختینه در ریشه و طوقه به عنوان ملاک تشخیص بوته های آلوده از سالم در نظر گرفته شد و بر این اساس، میزان وقوع و شدت بیماری (s1: نسبت ارتفاع آلودگی ساقه به ارتفاع کل ساقه) در مرحله ی r7 محاسبه گردید. در پایان فصل، عملکرد و اجزای عملکرد کرت ها اندازه گیری شد. در بررسی مقاومت بیماری به تفکیک ژنوتیپ ها، ارزیابی همبستگی بین متغیر های مقدار بیماری (میزان وقوع، شدت بیماری) و متغیرهای مربوط به عملکرد (وزن کل دانه ژنوتیپ و وزن صد دانه) انجام شد. با در نظر گرفتن داده های مربوط به همه ی ژنوتیپ ها، وزن کل دانه ژنوتیپ بهترین همبستگی را با شدت بیماری نشان داد. در این آزمایش ژنوتیپ های دیررس عملکرد بالاتری داشتند، و میزان وقوع و شدت بیماری در ژنوتیپ های دیررس بسیار کمتر از ژنوتیپ های زودرس بود. در بررسی مقاومت به بیماری، ژنوتیپ های ویلیامز، کتول×سحر3، کتول×ویلیامز11 و کتول×همیلتون14 دارای بیشترین حساسیت در میزان وقوع و شدت بیماری بودند. و در ژنوتیپ های کتول×کراسنودار22 و کتول×سحر6 درصد میزان وقوع و شدت بیماری برابر صفر بود. و ژنوتیپ، کتول×همیلتون16، کتول×ویلیامز12، کتول× ویلیامز10، کتول×سحر7، کتول×سحر6، کتول×کراسنودار24، کتول×همیلتون21 و کتول×همیلتون18حساسیت کمی نسبت به میزان وقوع و شدت بیماری داشتند. سایر ژنوتیپ سطوح مختلفی از میزان وقوع را نشان دادند و در گروهای رسیدگی مختلف عملکرد متغیر های مختلف و متغیر های وابسته بسیار معنی دار بود. با توجه به بررسی های انجام شده ژنوتیپ های کتول×سحر6، کتول ×ویلیامز12 و کتول×کراسنودار (778)22 را می توان در گروه مقاوم ترین، و ژنوتیپ های کتول×سحر شماره های چهار و پنج، کتول× ویلیامز13 و کتول×همیلتون18 در گروه حساس ترین قرار گرفتند. همچنین در این آزمایش تاثیر تعداد روزها تا گلدهی و رسیدگی مورد بررسی قرار گرفت، که هر چه به سمت دیررسی می رویم عملکرد بیشتر و میزان وقوع بیماری کمتر است.