در این پایان نامه، مدلی برای بررسی رفتار واحدهای تولیدکننده انرژی در یک بازار انحصارچندجانبه با ویژگی های خاص بازار برق ارائه شده است. در این مدل، رفتار بازیگران در وضعیت رقابت بین واحدها، با کمک نظریه بازی ها بررسی شده است و نقطه تعادل این بازی موسوم به نقطه تعادل نش محاسبه می گردد. نشان داده می شود که نقطه تعادل بدست آمده با نتایج حاصل از یک بازار رقابت کامل متفاوت است و این تفاوت به دلیل وجود قدرت بازار واحدها در مدل انحصار چندگانه می باشد. تحلیل از یک حالت ساده در بازار دوگانه شروع و به یک حالت کلی و عام در بازار انحصار چندجانبه بسط داده شده است. سپس تبانی بین واحدها در مدل نظر گرفته شده و تاثیرات آن بر نقطه تعادل بازار بررسی شده است. در تجزیه و تحلیل تبانی، استقلال هر واحد در تبانی در نظر گرفته شده و در نهایت نتایج بدست آمده و وضعیت بازار در حالت تبانی واحدهای آن، با حالت انحصار کامل مقایسه شده است و تفاوت های آن مشخص شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد، هر واحد به دلیل دارا بودن مقداری از قدرت بازار در یک بازار انحصار چندگانه امکان افزایش قیمت را به مقدار اندکی خواهد داشت. رقابت واحدها با یکدیگر تحت این شرایط مانع از بالاتر رفتن سود از یک حداکثر ممکن، همان نقطه تعادل، می گردد. در حالت تبانی تقابل بین واحدها از بین می رود و واحدها می توانند قیمت را افزایش دهند. اما سمت تقاضا در این حالت واکنش نشان داده و سطح مصرف را کاهش خواهد داد که بدلیل این مسئله سطح درآمد و سطح سود بدست آمده از تبانی محدود خواهد شد. در این شرایط است که سودهای متفاوت واحدها از توافق انجام شده برای افزایش قیمت ممکن است چانه زنی واحدها را برای تغییر قیمت توافقی به دنبال داشته باشد و در مواردی به شکست تبانی منتهی شود. در ادامه، از آن جا که تحلیل صورت گرفته برای یک بازار با وجود اطلاعات کامل بوده است، نمی توان از آن برای مسئله قیمت دهی واحدها در بازار استفاده نمود. به عبارت دیگر، در شرایط واقعی، یک واحد به اطلاعات قیمت دهی سایر واحدها دسترسی نداشته و تنها می تواند بر اساس اطلاعات خود و قیمت تسویه بازار به تصمیم گیری بپردازد. در این شرایط، یک الگوریتم شبیه سازی ساده (مبتنی بر روش بهینه سازی هوش جمعی)، برای اجرای بازار از دید بازیگران بازار به شکل یک بازی همزمان با اطلاعات ناقص، طراحی شده است. شبیه سازی برای نمونه های مختلفی از بازار اجرا شده است و نتایج آن ها با نتایج بدست آمده از تحلیل مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد، شبیه سازی توانسته است به نقطه جواب نزدیک شود اما نتایج شبیه سازی با نوساناتی همراه است که از ماهیت غیرقطعی بودن بازار حاصل می شود. بجز تحلیل مشخصات نقطه تعادل بازار در حالت های متفاوت رقابتی و تبانی، روند قیمت ها از نظر نوسانات نیز بررسی شده است و یک روش تشخیص تبانی مبتنی بر بررسی نوسانات قیمت بازار مورد مطالعه قرار گرفته است.

ازآنجا که بررسی ابعاد اقتصادی نوسانات درآمدهای نفتی در کشورهای تولیدکننده، خصوصاً در دهه اخیر که قیمت نفت نوسانات زیادی را تجربه کرده است، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است، لذا در این مطالعه به بررسی اثر درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی منتخبی از کشورهای اوپک از جمله ایران(که بخش عظیمی از ذخایر و تولیدات نفت جهان را درا می باشند) می پردازیم.برای این منظور، اثرات درآمدهای نفتی بر تولید ناخالص داخلی سرانه و نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سرانه در کشورهای مورد بررسی با استفاده از ادبیات موضوعی رشد اقتصادی، در طی دوره 2006- 1995 مورد بررسی قرار می گیرد. برای این منظور، تکنیک panel data به کار گرفته می شود. نتایج نشان می دهد که افزایش درآمدهای نفتی باعث افزایش هم تولید ناخالص داخلی سرانه و هم نرخ رشد آن در کشورهای مورد بررسی می گردد. نتایج تحقیق همچنین نشان می دهد، در طی دوره زمانی مورد نظر متغیرهای سرمایه انسانی، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، درجه باز بودن اقتصاد و نیروی کار اثر مثبت، و متغیرهای مخارج مصرفی دولت و نرخ تورم اثر منفی بر رشد اقتصادی در کشورهای عضو اوپک دارند.

در این تحقیق با استفاده از مدل جاذبه تعمیم یافته به بررسی آثار تشکیل هسته اولیه بازار مشترک اسلامی به عنوان یک همگرایی اقتصادی با توجه به داده های کشورهای منتخب عضو، در بازه زمانی 1994-2008 پرداخته شده است. در این راستا دو اثر ایجاد و انحراف تجارت (به عنوان پیامدهای اقتصادی تشکیل چنین همگرایی اقتصادی) مورد توجه ویژه ایی قرار گرفته است. به منظور بررسی این دو اثر از دو متغیر مجازی در مدل مربوطه استفاده شده است. همچنین به منظور مشخص شدن عوامل تأثیرگذار برروی تجارت دوجانبه در بین کشورهای منتخب عضو مدل دیگری (بر پایه نتایج مدل اول) مورد استفاده قرار گرفته است.بر اساس نتایج بدست آمده از تخمین مدل جاذبه تعمیم یافته تشکیل هسته اولیه بازار مشترک اسلامی هیچگونه تأثیری بر روی جریانات تجاری کشورهای عضو این همگرایی نخواهد داشت و یا به عبارتی در این همگرایی پدیده ایجاد تجارت رخ نخواهد داد. همچنین این همگرایی موجب کاهش تجارت میان کشورهای عضو و کشور های غیر عضو در این همگرایی نخواهد شد. از سوی دیگر در بین عوامل تأثیر گذار بر روی تجارت دوجانبه در این کشورها، تنها عامل مرز مشترک آبی نقشی موثری دارد، به طوری که وجود چنین خصوصیتی در بین این کشورها تاثیر مثبتی بر روی جریانات تجاری آنها خواهد داشت.

بخش کشاورزی به عنوان یکی از بخش های مهم اقتصادی کشور، برای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی نیازمند برنامه ریزی در سرمایه گذاری ها و هزینه های زیربنایی بخش دولتی و خصوصی است. بنابراین این پژوهش به بررسی تاثیر مخارج دولتی و غیردولتی بر رشد بخش کشاورزی در ایران با روش خودتوضیح برداری با وقفه های گسترده(ardl) درطی سال های 1390-1353پرداخته است. ابتدا وضعیت ایستایی متغیرها در سطح و تفاضل اول با استفاده از آزمون دیکی فولرتعمیم یافته مورد آزمون قرارگرفت. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که نسبت سرمایه گذاری خصوصی در بخش کشاورزی بر ارزش افزوده این بخش و نسبت سرمایه گذاری دولتی در بخش کشاورزی بر ارزش افزوده این بخش در کوتاه مدت و بلندمدت بر رشد بخش کشاورزی از لحاظ آماری معنادار و مثبت شده است و هم چنین ضریب نسبت سرمایه گذاری غیردولتی در بخش کشاورزی بر ارزش افزوده این بخش از سرمایه گذاری دولتی بیشتر بوده است. بنابراین دولت باید توجه ویژه ای به سرمایه گذاری غیردولتی کشاورزی داشته باشد. ضریب رشد اشتغال بخش کشاورزی در این مدل در کوتاه مدت از لحاظ آماری معنادار نگردید ولی در بلندمدت با نرخ منفی معنادار شده است. همین طور تاثیر نسبت تغییرات مخارج دولتی بخش کشاورزی بر ارزش افزوده این بخش در کوتاه مدت و بلندمدت بر رشد بخش کشاورزی از لحاظ آماری معنادار نشد و این نشان از عدم تاثیرگذاری این متغیر بر رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی است. نسبت تغییرات مخارج غیردولتی بر رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی در کوتاه مدت فاقد معناداری و در بلندمدت اثر معناداری منفی بر رشد کشاورزی دارد. متغیر جنگ در کوتاه مدت تاثیر معنادار اما منفی بر رشد بخش کشاورزی دارد. مقدارecm برابر46/1- محاسبه گردیده است این ضریب نشان می دهد اگر به مدل شوکی وارد شود در هر دوره 46/1 درصد از این عدم تعادل تعدیل می شود.

بخش خانگی سهمی بالا در مصرف برق کشور دارد. به طوری که بیش از 30 درصد از تولید برق کشور در سال 1390، در این بخش به مصرف رسید. مصرف برق بخش خانگی در طی دوره 1375-1390 افزایشی قابل توجه داشت. در این پژوهش، برای شناخت و تحلیل عوامل موثر بر مصرف برق، کل تغییرات مصرف برق خانگی شهری کشور در بین دو سا ل 1375 و 1390 با استفاده از روش تحلیل تجزیه شاخص و سه مدل متفاوت از شاخص دیویژیای میانگین لگاریتمی به اثرات پیش راننده مصرف تجزیه شد. در مدل a، با توجه به الگوهای متفاوت مصرف برق در هریک از مناطق متنوع آب و هوایی کشور، کل تغییرات مصرف برق خانگی در دوره 1375-1390 به تفکیک مناطق سردسیر، گرمسیر و معتدل کشور به اثرات فعالیت، ساختاری و شدت انرژی تجزیه گردید. نتایج این مدل حاکی از آن است که درمجموع مناطق شهری کشور اثر فعالیت، با سهم 77 درصد از کل تغییرات، بیشترین نقش را در افزایش مصرف برق خانگی دارد. اثر شدت انرژی با سهم 22 درصد از تغییرات دومین اثر در تغییرات مصرف است درحالی که اثر ساختاری با سهم 1 درصد تأثیر چندانی بر تغییرات مصرف برق شهری ایران در این دوره ندارد. با توجه به اهمیت شرایط تجهیزات مصرف کننده برق بر مصرف برق خانگی، در مدل b مصرف برق به تفکیک در سه زیر بخش کنترل محیط، لوازم خانگی و لوازم شخصی بررسی و تغییرات مصرف در هریک از این زیر بخش ها به اثرات فعالیت، ساختاری و شدت انرژی تجزیه شد. بنا بر نتایج پژوهش درمجموع در تغییرات مصرف تجهیزات مصرف کننده برق در بخش خانگی ایران، اثر ساختاری 68 درصد و اثر فعالیت 43 درصد سهم در افزایش مصرف برق و اثر شدت انرژی سهم 11 درصدی در کاهش تغییرات مصرف برق تجهیزات خانگی در دوره 1375-1390 دارند. در مدل ترکیبی برای تحلیل دقیق تر و جزئی تر تغییرات مصرف برق خانگی در مناطق شهری با در نظر گرفتن هر دو بخش مناطق آب و هوایی و تجهیزات مصرف کننده برق، مصرف به 9 زیر بخش تجزیه شد و کل تغییرات در هریک از زیر بخش ها نیز به پنج اثر پیش راننده شامل اثرات فعالیت، ساختاری، شیوه زندگی، تراکم و شدت انرژی تجزیه گردید. نتایج پژوهش درمجموع این 9 زیر بخش حاکی از آن است که اثر شیوه زندگی با سهم 56 درصد بیشترین نقش را در تغییرات مصرف برق خانگی شهری ایران در دوره 1375-1390 دارد درحالی که اثرات فعالیت، تراکم و ساختاری هریک به ترتیب سهم 43، 33 و 1 درصدی از تغییرات مصرف دارند. در این دوره اثر شدت انرژی نیز موجب 31 درصد کاهش مصرف برق خانگی در مناطق شهری ایران شده است.