نام پژوهشگر: افسانه زوار

بررسی دیرینه بوم شناسی تالاب گانلی گول ارومیه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ارومیه - دانشکده منابع طبیعی 1393
  افسانه زوار   الیاس رمضانی کاکرودی

مهم ترین ابزار برای بازسازی پوشش گیاهی گذشته در یک منطقه گرده شناسی (پالینولوژی) است. در این پژوهش نتایج به دست آمده از بررسی گرده شناسی یک مغزه رسوبی از تالاب گانلی گول (نام اختصاری gnl) در نزدیکی ارومیه ارایه می شود. نمودار گرده تغییرات پوشش گیاهی قابل توجهی را در بازه زمانی 1500 تا 3000 سال پیش نشان می دهد. درمنه و اسفناجیان فراوان ترین تاکسون گیاهی در ترکیب پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه بوده است. فراوانی کم گرده های درختی به ویژه بلوط و درمنه و فراوانی بالای خانواده اسفناج در طول بازه زمانی 3000 تا 2800 سال پیش نشانگر شرایط نسبتا خشک در منطقه است. افزایش گرده درمنه با حضور گرده بلوط در بازه زمانی 2800 تا 2600 سال پیش، می تواند نشانگر خشکی کمتر با پوشش گیاهی نیمه استپی باشد. همچنین فراوانی نسبتا بالای گرده ای نی توپی و مقدار پایین جگن در این دوره بر بالا بودن سطح آب تالاب دلالت دارد. پایان این دوره با کاهش بلوط و درمنه و افزایش اسفناجیان، وجود شرایط آب و هوایی سرد و خشک با پوشش گیاهی استپی- بیابانی را برای 2400 تا2600 سال پیش در منطقه پیشنهاد می کند. افزایش بلوط به همراه مقادیر بالای درمنه و گندمیان می تواند نشان دهنده ی بهبود شرایط آب و هوایی در دوره 2000 تا2400 سال پیش در منطقه باشد. علاوه براین، اولین حضور گرده انگور و فراوانی نسبتا بالای گرده های شاخص فعالیت های انسانی، مانند کاردی و گل گندم زرد شواهدی بر افزایش فعالیت های کشاورزی در این دوره هستند. افزون براین، تنوع تیپ های گرده ای شامل نی توپی و لویی که گیاهان مادری آن ها رطوبت پسند هستند و مقدار بسیار کم گرده جگن نشان از بالا بودن سطح آب تالاب دارد. در بازه زمانی 1500 تا2000 سال پیش اسفناجیان و گندمیان و پیرگیاه افزایش یافت درحالیکه گرده بلوط در این دوره ناپدید شد. پوشش گیاهی در این دوره استپی و شرایط خشک در منطقه حاکم بود. حضور بالای گرده های خانواده گندمیان، نی توپی، لویی و خون فام در بین سال-های 1700 تا 1800، نشان دهنده توسعه گیاهان رطوبت پسند در حاشیه تالاب در این بازه زمانی است. بعد از این دوره فراوانی بالای گرده جگن و کاهش فراوانی گرده گیاهان رطوبت پسند ممکن است نشان دهنده ی پایین بودن سطح سفره آب تالاب باشد.