ابوتمّام از شاعران بزرگ و نوآور در شعر عربی است. در دیوان او نمونه هایی از آرایه های ادبی و تعابیر شاعرانه را می توان یافت . بعدها بسیاری از شعرای ادب عربی و فارسی متأثّر از مضامین شاعرانه او بوده اند . در این پژوهش ابتدا مقدّمه ای در شرح زندگانی ابوتمّام ، نوشته هایی درباره او ، روی آوردنش به شعر، سفرها، کسب شهرت و منصب، ارتباطش باشاعران هم عصرش، ویژگی های شخصیتی، فکری و شعری اش، شعر دوره عبّاسی، موضوعات آن، ویژگی ها و مایه های شعری ابوتمّام ، شگردهای وصفی و تصنیع ، معانی و عقلانیّت ، ابوتمّام و جنبش نوآوری در شعر، اوضاع اجتماعی _ فرهنگی در عصر ابوتمّام و تأثیر فلسفه و حکمت یونانی و بالیدن روند ترجمه، آورده شده است. سپس بیست قصیده از دیوان ابوتمّام انتخاب، ضمن توضیح معانی مفردات، ترجمه ای از بیت به دست داده شده و در مرحله بعد نکات بلاغی بیت که می تواند به شناخت زیبایی های بیت کمک کند، استخراج شده است. که با تأمّل در این نکات بلاغی می توان دریافت که از بین صنایع معنوی، تشبیه از نوع بلیغ و اضافه ی تشبیهی، مجاز ار نوع جزئیّه و مضاف و مضافٌ الیه، کنایه از نوع صفت و مهم تر از همه استعاره خصوصاً نوع مکنیّه و تخییلیّه و هم چنین استعاره ی مصرّحه ی اصلیّه ی مرشّحه کاربرد وسیعی دارند. از نظر صنایع لفظی هم صنعت جناس خصوصاً جناس اشتقاق و نیز صنعت تضاد و مراعات النّظیر بیشترین کاربرد را دارند.