نام پژوهشگر: کریم علی‌محمدی

تناسب محتوایی درونی هر آیه، با تأکید بر بخش های پایانی آن در سوره ی نساء
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید مدنی آذربایجان - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  فهیمه زکی میرعلی   کریم علی محمدی

علم تناسب آیات یکی از زمینه های بررسی قرآن کریم است که نقش به سزایی در فهم آن دارد. هر گوینده یا نویسنده ای، شایسته است که در گفتن یا نوشتن مطالب خود، میان اجزای سخن (مقدمه، انتقال از مقدمه به اصل موضوع و پایان)، چنان چینش و ترکیب بندی نماید که بر نیکویی و زیبایی سخنش بیافزاید؛ به گونه ای که کلام، نغز و دلپذیر شود. هم چنین با شیوایی الفاظ، نیکوترین سبک و بهترین معنی، کلام را هم سو و متناسب با مقصود بیاورد. قرآن کریم که چشمه سار شیوایی و بلاغت است و از نزد حکیمِ دانا به پیدا و نهان ظرافت های سخن آمده است، در این زمینه در حد کمال قرار دارد. تناسب در لغت، به پیوند و نزدیکی میان دو یا چند چیز اطلاق می شود و در اصطلاح قرآنی، به معنای هم شکلی و هم بستگی میان اجزای آیه، ارتباط آیات با همدیگر و نیز پیوستگی سوره ها با همدیگر می باشد؛ که در این میان ارتباط میان اجزای آیه (جمله با جمله)، به ویژه ارتباط صدر و ذیل آیات، از ضروریات است. در این پایان نامه، با استفاده از کتب تفسیری شیعه و سنی و با روش کتابخانه ای، به بررسی تناسب درون آیات سوره ی نساء، با تأکید بر بخش پایانی آیات و ارتباط آن با محتوا، به خصوص صدر آیات، پرداخته شد؛ و با بررسی دقیق آیات و تدبر در متن آن ها، به دست آمد که ذیل آیات، در کمال جذابیت و پختگی و در ارتباط تنگاتنگ با محتوای آیه هستند؛ و معمولاً به عنوان تعلیل، ضمانت اجرا و فایده ی محتوای آیه، کارایی دارند؛ بر این اساس، آیات این سوره، به چهار دسته ی «ذیل آیه، تعلیل محتوای آیه»؛ «ذیل آیه، ضمانت اجرای محتوای آیه»؛ «ذیل آیه، تعلیل توأم با ضمانت اجرای محتوای آیه»؛ و «ذیل آیه، فایده ی محتوای آیه» تقسیم بندی شد و به طور مبسوط، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.