هنر خوشنویسی، به عنوان هنر ملی و نماد فرهنگ ایرانی و مظهر هنر اسلامی، در مسیر تکامل از پستی ها و بلندی های بسیاری عبور کرده و از تحولات اجتماعی تأثیر پذیرفته است. هنرمندان ایرانی در به ثمر رسیدن هنر خوشنویسی بیشترین نقش را داشتند. خوشنویسان پیشتاز هر دوره، با ابتکارات و خلاقیت های نوینی که در ارتقاء زیبایی و تکامل خطوط، به خصوص سبک نستعلیق به کار بردند، خوشنویسی این دوره¬ها را از ویژگی های خاصی برخوردار ساختند که به شکل گیری سبک و مکتبی انجامید. این پژوهش به بررسی سیر تکوین خوشنویسی و مرقعات می پردازد. بر نقطه های عطف که سبک ها و مکاتب خوشنویسی ایجاد شده اند تأکید دارد و بر آن است تا عوامل موثر بر تحول خوشنویسی و ایجاد مکاتب را مشخص سازد. بدین منظور، مکاتب خوشنویسی با رویکرد جامعه شناسی هنر، بر اساس نظریه ی «جامعه ی هنریِ» هوارد بکر و به روش دیاگرام «کار کرد ارتباطی هنرِ» رومن یاکوبسن و همچنین با استناد به مطالعات نظری پژوهش تحلیل شده اند. و به این نتیجه رسیده که، مرقعات از مهم ترین و مستندترین منابع تاریخ هنر ایران به شمار می روند. خوشنویسی در دوره های مختلف در تقابل و تعامل با «زمینه های اجتماعی» بوده و عوامل موثر در بسط و تعمیق هنر خوشنویسی و ظهور خوشنویسان نامدار را می توان این گونه برشمرد: حامیان هنری، تشویق پادشاهان و شاهزادگان هنردوست، وجود نهادهای هنری، استفاده از خوشنویسی در راستای اهداف دولت و تأثیر شرایط اجتماعی.