ابدال اصطلاحی است با ماهیتی مجهول که مصادیق فراوانی در حوزه فرهنگ و ادبیات فارسی دارد. بررسی ابعاد گوناگون ماهوی و چگونگی نحوه استقرار این دست اصطلاحات در متون ادب فارسی، غایتاً منجر به استنتاج برداشتی واحد خواهد شد.چیستی نقش و جایگاه، انتساب ویژگی های اخلاقی و خصوصیات، تعداد، اهمیت اشاره در متون متصوفه، مرتبه ابدال در طبقه بندی اولیاء و پرسش هایی این گونه، جنبه های مبهم ابدال را روشن خواهد کرد.لذا با تأمل در تفاوت و اشتراکات قائلان ابدال، مصادیق آیات، روایات و احادیث و همچنین شواهد نثر و نظم و حکایات، سعی بر آن است تا طریقی گشوده شود. ابدال، جنبه های مجهول و مبهمی در فرهنگ و ادبیات ایران داشته اند. ایشان در ادبیات فارسی، چه در متون نثر و چه در متون نظم-که برای آن مثالهای بسیاری به چشم می خورد-جایگاه ویژه ای دارند. اما اینکه از حیث مرتبه چرا مورد توجه بوده اند و نیز چرایی ذکر ایشان، پرسشی است که در زاویه توجه قرار می گیرد. آنچه درباره ابدال در منابع عرفانی موجود و اختصاصاً بدان پرداخته شده است، دو رساله ابدالیه از یعقوب چرخی و حلیه الأبدال از ابن عربی است.