چکیده به منظور بررسی اثر انرژی جیره گندم-سویا بر عملکرد رشد و وزن عرضه به بازار جوجه های گوشتی دو آزمایش انجام گرفت. هدف آزمایش اول اندازه گیری انرژی قابل سوخت وساز گندم ، کنجاله سویا و روغن بود که با 60 جوجه گوشتی در سن 15-21 روزگی انجام شد. انرژی قابل متالبولیسم به روش جمع آوری کل مدفوع اندازه گیری شد. در این آزمایش گندم به عنوان تنها غله خوراکی انرژی زا در جیره بود. کنجاله سویا و روغن هر کدام در چند سطح در جیره پایه چایگزین شدند و در اختیار جوجه ها قرار گرفنتد.انرژی بدست آمده برای گندم ، سویا و روغن به ترتیب 3073 ، 2415 ، 8734 کیلو کالری در کیلوگرم بود. آزمایش دوم با هدف تعیین اثر انرژی بر عملکرد رشد و وزن عرضه به بازار جوجه های گوشتی با 400 قطعه جوجه گوشتی( مخلوط دو جنس) انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل 8 سطح انرژی در دامنه 3010-2800 و با تفاوت 30 کیلوکالری در هر سطح انرژی بود. هر تیمار غذایی به پنج تکرار با 10 قطعه جوجه اختصاص داده شد. جیره های آزمایشی با حفظ نسبت انرژی به سایر مواد مغذی در سه دوره ی پیشدان ، میان دان و پس دان در اختیار جوجه ها قرار گرفتند و شاخص های عملکردی در پایان هر دوره اندازه گیری شد. در دوره ی آغازین افزایش انرژی جیره تا سطح 2890 به طور معنی داری سبب افزایش وزن(p<0.05) ، افزایش نرخ رشد (p<0.05) و بهبود ضریب تبدیل (p<0.05) شد.وزن بدن در 24-42 (p<0.01) ، 1-44 (p<0.01)و 1-46 (p<0.01) روزگی با افزایش انرژی جیره به طور معنی دار افزایش یافت. نرخ رشد در دوره پایانی و کل دوره (1-42، 1-44، 1-46) با افزایش انرژی جیره به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت (p<0.001). در دوره آغازین و رشد مصرف خوراک تحت تاثیر انرژی جیره قرار گرفت و بیشترین مصرف خوراک در دوره آغازین با سطح انرژی 2890 (p<0.001)و در دوره رشد با سطح انرژی 2860 (p<0.01) مشاهده شد اما در سایر دوره ها مصرف خوراک تحت تاثیر انرژی جیره قرار نگرفت. افزایش انرژی جیره سبب افزایش انرژی و پروتئین دریافتی در تمامی دوره ها به استثناء روزهای 42-44 و 44-46 شد (p<0.01). بازده انرژی و بازده پروتئین در دوره پایانی و کل دوره ها( 1-42 ، 1-44 ، 1-46) تحت تاثیر انرژی جیره قرار گرفتند (p<0.01) و بهترین بازده برای سطح انرژ ی 3010 و کمترین ان برای سطح انرژی 2800 مشاهده شد.وزن لاشه به طور معنی داری تحت تاثیر انرژی جیره قرار گرفت (p<0.01). وزن سینه و ران با استخوان نیز تحت تاثیر انرژی جیره قرار گرفت و با افزایش سطح انرژی وزن این قطعات نیز افزایش یافت (p<0.01) اما مقدار چربی شکمی و میزان تلفات تحت تاثیر قرار نگرفت. بهترین شاخص زیست اقتصادی و شاخص تولید برای سطح انرژی 3010 و کمترین آن برای سطح انرژی 2800 بدست آمد. در پایان روز 42و 44 تنها جوجه های تغذیه شده با سطح انرژی 3010 به وزن هدف( 2.2 کیلوگرم) رسیدند در صورتی که در انتهای دوره (روز چهل و ششم)تمامی جوجه هایی که با سطوح انرژی بیشتراز 2830 تغذیه شده بودند به وزن مطلوب رسیدند.