نام پژوهشگر: عبداله چنانی

بررسی روابط ایران و عثمانی در خلیج فارس و پس کرانه ها از قرن شانزده تا اواسط قرن هجده میلادی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1394
  عبداله چنانی   محمد زمان خدایی

با فتح بغداد توسط عثمانی ها در سال (941 ه.ق /1543 م ) و ورود رسمی آنها به منطقه خلیج فارس ،سیاست منطقه شکل تازه ای به خود گرفت .عثمانی ها با انگیزه تسلط بر خلیج فارس اهداف سیاسی ،اقتصادی و مذهبی خاصی را دنبال می کردند که قدرت و سیطره بیشتر بر منطقه و همچنین رقابت با استعمارگران اروپایی را برای آنان در پی داشت . بررسی های تاریخی نشان می دهد که عثمانی ها و ایرانیها در خلیج فارس دارای منافع مشترکی بوده اند .وجود این منافع مشترک همواره روابط تنش آمیز و خصمانه ای برای دو کشور ایران (عصر صفویه و افشاریه )و عثمانی بوجود آورده بود: و این روابط خصمانه در بلند مدت در سیاست گذاریها و نحوه برخورد و تعامل آنها با یکدیگر تاثیر گذار بوده است .از جمله این منافع مسئله بین النهرین بود که اولاً به خاطر قرار گرفتن در مسیر رفت و آمد حجاج و زائران عتبات عالیات و ثانیاً به خاطر وجود بندر ترانزیتی بصره که با وجود آنکه همواره در تسلط عثمانی ها بود اما پادشاهان ایران همیشه در پی تصرف و سیطره بر این بندر بودند . .همچنین مسئله دوم سلطه بر جزیره سوق الجیشی بحرین که به مثابه پادگان نظامی برای تسلط و نظارت بر خلیج فارس از اهمیت خاصی برخوردار بود .با این وجود دولت عثمانی با وجود تلاش های اولیه هرگز نتوانست موقعیتش را در خلیج فارس به عنوان یک قدرت برتر به اثبات برساند .زیرا علاوه بر مقابله با دولتهای اروپایی و اختلاف افکنی شان ،در خصوص حضور تاریخی ایران هم دچار چالش شده بود .زیرا ایرانیان هم از نظر نیروی اقتصادی و هم از نظر توان نظامی به خصوص در زمان حکومت شاه عباس صفوی و هم در زمان حکومت نادر شاه افشار عرصه را برای جولان دادن نیروهای عثمانی تنگ کرده بودند .