نام پژوهشگر: مریم چالش چالشتری

مفهوم سیر نغمگی در موسیقی دستگاهی ایران؛ مطالعه ی موردی درآمد آواز بیات اصفهان.
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده موسیقی 1394
  مریم چالش چالشتری   محمدعلی کیانی نژاد

«سیر نغمگیِ» یک مُد همانند نقشه ای ست که مختصاتِ کلیِ گردش ملدی در آن مُد را ترسیم می کند. مسیرِ این گردش، در زمینه ی بستر نغمگی هر مُد، توسط نغماتی که نقش اساسی در تعین هویت آن مُد دارند نشانه گذاری می شود. این نغمات در موسیقی دستگاهی ایران عبارتند از نغمه ها ی شاهد، ایست، خاتمه و متغیر. سیر نغمگی جهت حرکت ملدی در بین این نغمات، نیز جزئیاتی از چگونگی این حرکت را، در اختیار می گذارد. سیرِ یک مُد در موسیقی دستگاهی ایران همواره در لایه های زیرینِ ملدی مستتر بوده و هیچ گاه نمودی مستقل نداشته است. هدف مولف در این مقاله بیرون کشیدن سیر، که ذاتاً ماهیتی مجردتر از ملدی دارد، از دلِ قالب متعین ملدی و نمایش آن است. بدین منظور نمونه-هایی از اجراهای معتبر مُد درآمد آواز بیات اصفهان، به عنوان مورد پژوهشی در نوعِ ردیفی و اجرای آزاد دستگاهی، انتخاب شده است. پس از بررسی تحلیلی ـ تطبیقی هر نمونه، سیر ملدیِ آن به صورت یک نمودار ترسیم شده است که مقایسه ی این نمودارها وجوه اشتراک بنیادی آنها را آشکار می کند. مجموعه ی این اشتراکات، که می توان گفت نمایشگر مسیری ست که ملدی برای تبیینِ مُد درآمد آواز بیات اصفهان در هر اجرای دستگاهی طی می کند، تحت عنوان نمودار سیر این مُد پیشنهاد شده است.