نواسانات غیر قابل پیش بینی قیمت ها در بازار سبب شد تا اندیشمندان اقتصادی در صدد ابداع ساز و کاری کارآمد جهت اجتناب یا به حداقل رساندن ریسک هایی که از این تغییرات متوجه سرمایه گذاران بود ، برآیند . در نهایت تلاش ایشان به پدید آمدن ابزارهای مشتقه مالی منتج گردید . دراین تحقیق به بیان ماهیت حقوقی قرارداد سوآپ که یکی از پرکابردترین ابزارهای مشتقه است پرداخته خواهد شد . سوآپ قراردادی است که به موجب آن دو جریان نقدی میان طرفین معامله تبادل می گردد . این جریان های نقدی به حسب نوع قرارداد ، ممکن است ثابت و یا متغیر باشند . در این پژوهش به بررسی چهار نوع از این قرارداد یعنی قراردادهای سوآپ نکول اعتباری ، کالا ، ارز و بازده کل پرداخته شده و سعی شده تا ماهیت حقوقی و آثار و اعتبار آنها با توجه به نظام حقوقی ایران بررسی شود .