نام پژوهشگر: جمیله آرام

تطبیق قسامه در مذاهب اربعه با حقوق کیفری ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان البرز - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  جمیله آرام   نریمان فاخری

قسامه عبارت است از سوگندهایی که برای اثبات قتل و یا جهت رفع اتهام، به هنگام تحقق لوث ادا می شود. از نظر علمای اهل سنت، حکم قسامه، امضایی است ولی امامیه آنرا یک حکم تأسیسی می دانند.مستند و مبنای شرعی قسامه، سنت نبوی می باشد و استناد به آیات قرآن برای اثبات حجیت قسامه نادر است و همچنین ادعای اجماع چه از طرف موافقان قسامه و چه از طرف مخالفان آن، به دلیل مخالفت دیگر علما پذیرفته نیست. جمهور علمای موافق حجیت قسامه، برای اثبات ادعی خود به احادیث و روایات وارده در این زمینه استناد می کنند و حجیت آنرا معتبر می دانند. مخالفان هم با دلایل و استنادهایی که ارائه می دهند حکم قسامه را مردود می دانند.البته در میان موافقان قسامه بر سر اینکه آیا با آن جرم قتل ثابت می شود یا رفع اتهام به قتل صورت می گیرد اختلاف نظرهایی وجود دارد. برای اجرای قسامه شروطی لازم است که بدون آنها قسامه ثابت نمی شود.از میان این شروط شاید بتوان گفت که لوث مهمترین آنهاست چرا که لوث بر مدار قسامه می باشد.در قسامه تعداد پنجاه سوگند محل اتفاق است، اما اینکه کمتر از پنجاه نفر می توانند سوگندها را جاری سازند، میان امامیه و اهل سنت، اختلاف وجود دارد، چنانچه در قسامه جراحات هم این اختلاف، میان آنها وجود دارد. در قانون مجازات اسلامی نیز قسامه سیرتحولی گسترده ای داشته است و در سال 1380 اصلاحات چشمگیری در آن صورت گرفت،از طرفی همچنین آرای قضایی در زمینه قسامه در عین تفاوت داشتن با یکدیگر، هر کدام با احتیاط خاصی بیان شده است و این بخاطر موقعیت خاص قسامه بوده است. باید گفت که قسامه با اصول کلی اثبات جرم سازگار است و بودن آنها در کنار هم، امری معقول است و لطمه ای بر دیگران نمی زنند چرا که معمولا می شود یک حکم خاص، حکم عام دیگری را تخصیص بدهد. با این احوال در فقه اسلامی و قانون مجازات اسلامی، اختلافات چندی بر سر قسامه وجود دارد.