نام پژوهشگر: محمدرضا علم

بررسی و تحلیل اعزام محصل به خارج در دوره ی پهلوی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1394
  طاهره شکاری   محمدرضا علم

اعزام محصل به خارج برای اولین بار، پس از شکست ایران از روس مورد توجه جدی دولتمردان قاجار قرار گرفت و نخستین گام در این زمینه توسط عباس میرزا برداشته شد که وی دو نفر را برای فراگیری فنون نقاشی و طب روانه اروپا کرد. در سالهای بعد نیز این کار هم چنان ادامه یافت، اما در سالهای پایانی حکومت ناصر الدین شاه، به دلیل ترس از افکار جدید محصلین اعزامی، این امر تقریباً به مدت نیم قرن متوقف شد تا اینکه پس از انقلاب مشروطه به دلیل نیاز به نیروهای تحصیل کرده و تامین کادر آموزشی موسسات و مراکز آموزش عالی موضوع اعزام محصل به خارج دوباره مطرح شد و در سال 1329 هجری قمری (1290شمسی) اولین قانون در این زمینه به تصویب مجلس شورای ملی رسید. پس از سقوط دولت قاجار و روی کار آمدن دولت پهلوی، رضا شاه در راستای تجهیز و نوسازی کشور و همچنین جبران عقب ماندگی علمی وفرهنگی واصلاح مملکت این کار را با جدیت بیشتری دنبال کرد و در سال 1307 شمسی قانون اعزام محصل به خارج را به تصویب مجلس شورای ملی رساند که بر اساس آن وزارت فرهنگ و سایر موسسات، نهادها و سازمانهای کشور برای رفع نیازمندیهای خود هرساله، عده ای را به خارج از کشور اعزام می کردند. در دوره ی پهلوی دوم، تغییر و تحولاتی در امر اعزام محصل به خارج رخ داد. اما روند کلی اعزام محصل تا پایان حکومت پهلوی همچنان ادامه داشت. تحقیق حاضر تلاش دارد موضوع اعزام محصل به خارج از کشور را بررسی و مورد آسیب شناسی قرار دهد و به این سوال پاسخ دهد که انگیزه و هدف دولت مردان پهلوی از اعزام محصل به خارج چه بوده است.