چکیده: تحلیل رمان موسم الهجره إلی الشمال بر مبنای کارکرد راوی و مصطفی سعید مریم جاهد طیب الصالح، یکی از برجسته ترین نویسندگان جهان عربی و به عنوان صد نویسنده برتر رمان در حوزه ادبیات جهانی قرن بیستم، توجه بسیاری از منتقدان را به خود جلب نموده است. رمان «موسم الهجره إلی الشمال»، نقطه عطفی است در میان آثار متعدد این نویسنده که در رساله حاضر، تحلیل آن بر مبنای کارکرد راوی و شخصیت اصلی داستان، مصطفی سعید، صورت می پذیرد. بدین ترتیب که پس از مطالع? عوامل موثر در شکل گیری این رمان، مبانی اصلی تحقیق را از بررسی شخصیت و شیوه های شخصیت پردازی آغاز کرده سپس عناصر متعدد داستان در ارتباط با راوی و شخصیت اول مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج حاصل از این کندوکاو حاکی از این است که رمان «موسم الهجره إلی الشمال» به عنوان یک رمان پسا استعماری توانسته است از جهت محتوا، واگویه گر دغدغه های جهان بعد از استعمار باشد و از لحاظ فرم هنری نیز راوی و شخصیت مصطفی سعید به عنوان اصلی ترین محورهای رمان، تعیین کننده میزان و کیفیت حضور دیگر عناصر داستانی هستند. کلید واژه: پسا استعماری، راوی، شخصیت پردازی، مصطفی سعید، موسم الهجره إلی الشمال