مقایسه تطبیقی میان نظرات دو فیلسوف بزرگ فخر رازی و راسل در زمینه کلی موضوع رساله حاضر است .

دین یک پدیده همراه همیشگی انسان است . و احساس دینی یکی از مشخصات روان انسان می باشد. برجسته ترین عوامل روانی گرایش به دین از دیدگاه فروید و یونگ چیست ؟ منشا گرایش دینی از دید این دو روانشناس چیست ؟ و نظریه های آنها چه بوده است ؟ اینها به چه دینی قائل بودند؟ فروید و یونگ از روان کاوی و روانشناسی تحلیلی استفاده می کنند. این رشته نفس را انسان به خودآگاهی و ناخودآگاهی تقسیم می کنند و همه کارها از این دو صادر می شود.

در حوزه اسلامی مشخصه های برشمرده شده از اقرار زبانی و عمل ظاهری تا تصدیق قلبی و معرفت باطنی نوسان داشته است. خارج بودن عمل از حوزه مفهومی ایمان و تعبیر ایمان به دلبستگی درونی پسندیده ترین مشخصه های برشمرده شده در حوزه اندیشه اسلامی ارزیابی می گردد. متعلق ایمان جایگاه قابل توجهی در بحث ایمان دارد ولی ارتباطی به مفهوم ایمان ندارد. هر چند می تواند در گونه بندی ایمان موثر باشد. پذیرش گونه برای ایمان به معنی پذیرش زیستهای مومنانه متفاوت است که این تفاوت گاهی به تفاوت متعلقات ایمان و در مواردی به تفاوت خاستگاه و تعریف ایمان باز می گردد. در قرآن ایمان آوردن فرآیندی دو سویه معرفی شده است : عطای خداوند و اراده و پذیرش انسان در طول یکدیگر زمینه ایمان آوری را مهیا می سازند. مومن ، صاحب بینش، آینده نگر و صاحب قلب پذیرا و ایمان آوردن او فعلی دلیل پذیر و عقل پسند است ، اما محور نیست. عمل صالح جز ایمان به شمار نمی رود و گناهکاری مومن او را از دایره ایمان خارج نمی سازد. مومنین به توبه و تذکر و نوکردن ایمان خود ترغیب شده اند. تسلیم ، توکل، اطمینان و خشوع با ایمان قابل جمع هستند اما در مفهوم ایمان نمی گنجند. در آیات قرآنی توصیفی که ایمان را مشخصا امری فطری بنامد به چشم نمی خورد. معرفی قلب به عنوان جایگاه ایمان ( تصدیق قلبی) ، مطلوبیت ایمان دینی، تفاوت ایمان با علم و عقل ، پذیرفتن نقش اراده درایمان از ویژگیهای مشترکی است که همسویی نظریه های ابراز شده در موضوع ایمان را با آموزه های قرانی تایید می کند. قرآن متعلقات مختلفی برای ایمان برشمرده است اما نمی توان این متعلقات را جز در یک مورد ( ایمان به حق و ایمان به باطل) گونه ساز دانست. شاید نزدیکترین رای به صواب این باشد که در قرآن گون های مومنی کردن آمده است نه گونه های ایمان. متعلق ایمان مطلوب قرآنی خداوند است و آنچه بر حضرت محمد(ص) نازل شده است . بررسی ویژگیهای مومن مطلوب قرآنی بیانگر این حقیقت است که قرآن درصدد ارائه الگویی موفق برای انسان ، در صحنه زندگی دنیایی است.