امروزه حرکت سیستم های قدرت به سوی فضاهای جدید اقتصادی و مدیریتی، فصل جدیدی در بهره-برداری از این سیستم ها گشوده است. یکی از بزرگترین پیامدهای این حرکت، اجازه استفاده عادلانه همه متقاضیان از شبکه انتقال، تحت عنوان دسترسی آزاد می باشد. دسترسی آزاد به شبکه انتقال متضمن تحقق یک رقابت سالم در تبادلات می باشد، ولی به دلیل امکان ایجاد تراکم در شبکه انتقال می-تواند به یک مشکل عمده در سیستم های جدید تبدیل گردد. امروزه مطالعات گسترده ای در پیشگیری، کاهش و کنترل فنی و اقتصادی این پدیده تحت عنوان مدیریت تراکم انتقال انجام می-گیرد که بسته به روش های به کار گرفته شده برای تجدید ساختار در کشورهای مختلف جهان بسیار متنوع است. در این رساله، پس از بررسی جزئیات موضوع تراکم انتقال، در بخش اول پژوهش، روشی کامل تر نسبت به کارهای گذشته برای مدیریت استاتیکی کوتاه مدت رفع تراکم از دید بهره بردار مستقل سیستم، ارائه شده است. مبنای روش پیشنهادی و مورد مطالعه، برنامه ریزی (دیسپچ) مجدد تولید توان های حقیقی و راکتیو در شین های حساس شبکه بر اساس تعیین ضرایب توزیع تراکم (ضرایب حساسیت) و دسته بندی شین های شبکه انتقال بر پایه این ضرایب حساسیت و سپس دیسپچ مجدد ژنراتورها توام با بارهای وقفه پذیر (قابل برنامه ریزی) و منابع راکتیو موجود می باشد. در مدل پیشنهادی، بازار برق و فرآیندهای آن به صورت ترکیبی مدل شده و امکان وجود قراردادهای فیزیکی انتقال نیز در نظر گرفته شده است به طوری که در مجموع بتوان به یک چارچوب مناسب برای تحلیل مدیریت رفع تراکم در شبکه های انتقال نائل شد. در ادامه، روش پیشنهادی بر یکی از شبکه های استاندارد، مورد آزمون قرار گرفته و در آن تحلیل هزینه رفع تراکم و بررسی نحوه تخصیص آن، همراه با در نظر گرفتن ضرایب تعدیل هزینه مربوط به دیسپچ مجدد بارها متناسب با ضرایب توزیع تراکم، در دو نوع سازوکار بازار شامل پرداخت مطابق پیشنهاد و قیمت گذاری یکنواخت نیز بررسی شده است که نتایج عددی، کارآمدی روش پیشنهادی را نشان می دهد. در ادامه کار، در بخش دوم پژوهش این رساله، مدل سازی و تحلیل مدیریت ریسک تراکم انتقال از دیدگاه شرکت کنندگان بازار مطرح شده است. مدیریت ریسک تراکم یکی از مهم ترین مباحث مرتبط با شبکه های انتقال در سیستم های قدرت تجدید ساختار شده و بازارهای برق دنیا، به ویژه بازارهای مبتنی بر قیمت گذاری ناحیه ای یا محلی است که ابزار اصلی آن قراردادهای مالی انتقال است. در این رساله، پس از بررسی موضوع قراردادهای مالی حق انتقال، نحوه پیشنهاددهی بهینه انواع مختلف این قراردادها توسط شرکت کنندگان بازار برق در حراج های ثانویه تبادل این قراردادها و در بازه زمانی کوتاه مدت (به صورت هفتگی) جهت مدیریت ریسک تراکم، با استفاده از نظریه بازی ها تحلیل شده است. در پایان، روش پیشنهادی در یک شبکه نمونه مورد آزمون قرار گرفته است که نتایج عددی کارآمدی آن را نشان می دهد.