نام پژوهشگر: حنانه بزرگ مقام

بررسی سازوکار طنز در شعر کودک از نقطه نظر معنی شناختی (گروه سنی الف، ب، ج)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده ادبیات 1389
  حنانه بزرگ مقام   فرزان سجودی

طنز و طنزپردازی در چارچوب شعر کودکان، مقوله ای است که می تواند به عنوان مبحث مهمی مورد توجه قرار بگیرد، تا در کنار شیوه های جدی انتقال مفاهیم و یا سرگرمی کودکان، مفید واقع گردد. از آنجایی که در کتابخانه ها، دسته بندی خاصی برمبنای شعر طنز کودک دیده نشد؛ و بررسی های زبان شناسانه نیز در این حیطه محدود به نظر رسید؛ با این رویکرد که سازوکار معناشناختی طنز به گونه ای در شعر کودک عمل می کند که ترکیب شیوه های متعدد طنزپردازی را گوشزد می نماید و شعر کودکان به خوبی امتزاج بازی های زبانی مذکور در نظریه های نشانه شناختی، کاربردشناختی و روان شناختی را در خود منعکس نموده است، مقوله طنز در شعر کودک مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، سی وهشت شعر کودکانه متعلق به ده سال گذشته به روش تحلیل محتوا، در جامعه آماری کودکان یک تا ده ساله، (گروه سنی الف و ب و ج) و کتاب های شعر مربوط به همان کودکان، مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، داده های مورد بررسی که به صورت تصادفی و از پیش تعیین شده انتخاب شده اند؛ با تکیه بر بازی های زبانی و جنبه های مختلف معنی شناسی و نشانه شناسی و کاربردشناسی زبان مورد تحلیل قرار گرفتند و یافته ها، فرضیه پژوهش را مورد تأیید قرار دادند. در این بررسی نشان داده شد که «شعر کودکانه» از «نظم کودکانه» قابل تفکیک است؛ اما هردو مورد می توانند قالب های «طنز» و «غیرطنز» داشته باشند که «شعرطنز کودکانه» از ترکیب بازی های زبانی ساخته می شود و نظریه های معنایی متعددی را درکنار هم درخود جای می دهد و «شعر غیرطنز کودکانه» نیز، ترکیبی از بازی های زبانی را با مفاهیم غیر طنز دربرمی گیرد. «نظم کودکانه» نیز دو حالت «طنز» و «غیرطنز» دارد؛ که در هر دو مورد، بازی های زبانی نقش آفرینی خاصی ندارند و نتیجه حاصل «نظم کودکانه» است. کلید واژه ها: طنز، شعر کودک، معنی شناسی، نشانه شناسی، کاربردشناسی، بازی زبانی.