سپیده زمانی حمیدرضا فتحی زاده
چکیده ارسی به عنوان یکی از اجزای هنر سنتی ایران مجموعه ای است از هنرهای سنتی متنوع که در خانه های تاریخی ایران به ویژه خانه های دوران قاجار حضور رنگینی داشته است. تنوع رنگی در شیشه های به کار رفته در این ارسی ها در خانه های سنتی ایران نشان دهنده ی ارتباط مبانی مشترک این تنوع رنگی با عوامل و مولفه های محیطی موثر در شکل گیری آن می باشد. لذا بررسی این ارتباط مخصوصا از جهت نمادشناسانه مسئله ای بود که نیاز به واکاوی آن احساس می شد. بنابراین در پژوهش حاضر ضمن بررسی رنگ های ارسی های خانه های تاریخی قاجار با رویکرد نمادشناسانه ، به بررسی کارکرد رنگ در ساختار ارسی های مورد مطالعه پرداخته شد که در این زمینه مطالعه ی مولفه های تاثیرگذار در آن عهد نقشی تعیین کننده داشت. ضمن جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای ، مطالعات میدانی ، بازدید و مصاحبه ، با تحلیل محتوی کمی و کیفی داده ها به تحقیق در این مورد پرداخته شد. اگرچه ارسی از عهد صفویه به این سو، در تاریخ هنر ایران به شهرت رسیده است، اما از آنجا که این هنر در دوران قاجار به اوج خود رسید و از آن در کنار سایر هنرهای سنتی ایران استفاده ی وسیعی شد، بنابراین بررسی این هنر در این دوره یعنی دوران قاجار، در نظر گرفته شد تا با بررسی خانه های تاریخی این دوران که ارسی در آنها نقش زیادی داشت، یافته های نظری مطرح گردیده مورد ارزیابی قرار گیرد. همچنین گوناگونی موقعیت فرهنگی، جغرافیایی و شرایط آب و هوایی دو شهر اصفهان و تبریز با توجه به گستردگی استفاده از ارسی در خانه های تاریخی این دو شهر در دوران قاجار، دلیل اصلی انتخاب این محدوده ی مکانی جهت بررسی این هنر بود. خانه های مطالعاتی این پژوهش نیز دارای بهترین نمونه ارسی این دو شهر می باشند. با بررسی های انجام یافته سرانجام این نتیجه حاصل شد که علاوه برخاستگاه نمادین رنگ در شیشه های ارسی ها، خاستگاه کارکردی وابسته به مولفه های محیطی همچون عوامل و محدودیت های تولید شیشه های رنگی در زمان و شرایط خاص، مولفه های محیطی – جغرافیایی، مباحث زیبایی شناسانه و غیره نیز در تعامل با یکدیگر تاثیر مهمی در کاربرد این رنگ ها داشته اند. کلید واژه ها : ارسی ، رنگ ، نماد، پنجره ، قاجار
سپیده زمانی علی مومن
چکیده ندارد.