نام پژوهشگر: شهناز جنگجوقولنجی

بررسی تغییرات فرهنگی ترکیه در دوره زمامداری آتاتورک (1923- 1938)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز 1388
  شهناز جنگجوقولنجی   عباس قدیمی قیداری

دولتمردان امپراتوری عثمانی بعد از انعقاد قرارداد کارلوویتز در 1699م. و با آگاهی از ضعف و عقب ماندگی خود نسبت به غرب، دست به یک¬سری اصلاحاتی زدند که مهمترین این اصلاحات در دوره تنظیمات(1839-1876م.) صورت گرفت. این اصلاحات و همچنین اقداماتی که در دوره حکومت عبدالحمید دوم و ترکان جوان صورت گرفت، زمینه لازم را برای اصلاحات و تغییرات گسترده¬تر در دوره مصطفی کمال آتاتورک آماده ساخت. با پایان جنگ جهانی اول مردم ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک، به عنوان ایدئولوگ اصلی ترکیه جدید، به مقاومت در برابر اشغالگران پرداخته و بر تمامیت ارضی آناطولی و ناسیونالیسم ترک به عنوان ایدئولوژی اصلی ترکیه جدید پای فشردند. در سال 1923م. مصطفی کمال به عنوان اولین رئیس جمهور ترکیه انتخاب شد. وی در طی دوره زمامداری خود دست به یک سری اقدامات اصلاحی زد که مهمترین این اقدامات در زمینه¬های فرهنگی صورت گرفت. مصطفی کمال خواهان قطع رابطه با گذشته عثمانی و ایحاد تحولاتی هماهنگ با تمدن غرب و بر پایه الگوهای غربی بود. وی مهمترین عامل رکود ترکیه را نهادهای دینی می¬دانست. لذا وی ابتدا اقدامات وسیعی را در زمینه دین¬زدایی آغاز نمود. بدین ترتیب در سال1924م. نهاد خلافت منسوخ و همه مدارس دینی تعطیل شد. درسال 1926 م. قوانین عرفی اروپایی جای قوانین شرعی را گرفته و در 1928 م. ترکیه یک جمهوری لائیک گردید. تغییرات فرهنگی در این دوره، در راستای هماهنگی هر چه بیشتر با غرب و همچنین ایجاد حس هویت ملی جدیدی که می¬بایست جایگزین هویت اسلامی می¬شد، صورت گرفت. بدین¬ترتیب در این دوره تغییراتی اساسی در زمینه مقام و موقعیت زنان در جامعه، نوع پوشش مردم، تغییراتی در سیستم آموزشی، هنر و ادبیات و ... صورت گرفت که اساس و شالوده ترکیه جدید را شکل می¬داد.