چکیده : ابزارهای بیوتکنولوژی و تکنیک های آن راهگشای تحقیقات جدید برای درک چگونگی عملکرد بدن های سالم می باشد. شناخت پایه ملکولی سلامت و بیماری منجر به کشف روش های جدید برای درمان و جلوگیری از بیماری می شود. استفاده از گیاهان داروئی از زمان های قدیم تا به امروز توسط عامه مردم به طور گسترده رایج بوده است؛ بنابراین مطالعه اثرات سیتوتوکسیک ، ژنوتوکسیک(ناهنجاری های کروموزومی) و ضدمیکروبی آنها امری ضروری می باشد. گیاه خارشتر یکی از گیاهانی است که به طور معمول به عنوان گیاه داروئی مصرف می شود. این گیاه مدر، خلط آور و ملین می باشد و در رفع ناراحتی های کلیه و نیز درمان روماتیسم و بواسیر مورد استفاده قرار می گیرد. در این تحقیق جهت ارزیابی میزان سمیت غلظت های مختلف عصاره دم کرده توده های بومی گیاه خارشتر استان های آذربایجان شرقی، اردبیل و همدان از مدل گیاهی پیاز استفاده گردید. نتایج این تست نشان داد، عصاره دم کرده این سه گیاه در غلظت مورد استفاده در طب سنتی(20 میلی گرم در میلی لیتر)، بر روی سلول های ریشه پیاز اثرات سمی داشته و باعث بروز برخی ناهنجاری های کروموزومی می شود. در بررسی خواص ضدتوموری و ضدسرطانی این سه گیاه، اثر برخی فرکشن های عصاره این گیاهان بر روی بقاء دو لاین از سلول های سرطانی(سرطان سینه mcf-7 و سرطان روده ht-29) با استفاده از دو آزمون ldh و تریپان بلو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از این بود که بیشترین اثر ضد سرطانی بر روی سلول های mcf-7 و ht-29 به ترتیب به میزان 5/85 و 69 درصد مربوط به غلظت 400 میکروگرم در میلی لیتر فرکشن اتیل استاتی عصاره گیاه خارشتر بومی استان اردبیل می باشد. در ارزیابی خواص ضدمیکروبی، اثرات ضدباکتریایی غلظت های مختلف از سه نوع عصاره متانولی، هیدروالکلی و آبی این سه گیاه بر روی 5 نوع باکتری بیماری زا بررسی گردید. بررسی ها نشان داد که غلظت های بالا(200 و400 میلی گرم در میلی لیتر) از عصاره های هیدروالکلی و آبی این سه گیاه دارای اثرات ضدباکتریایی بر روی باکتری های کلبسیلا پنومونیه، شیگلا فلکسنری و باسیلوس سوبتیلیس می باشند، اما بر روی باکتری های اشرشیاکولی و استافیلوکوکوس اورئوس اثر ضدباکتریایی خاصی در مورد هیچ کدام از انواع عصاره های سه گیاه مذکور مشاهده نشد. درارزیابی خواص آنتی اکسیدانی این سه گیاه، میزان فنول کل برای گیاهان خارشتر بومی استان های آذربایجان شرقی، اردبیل و همدان به ترتیب 748/7، 305/8 و 978/6 میلی گرم اسید گالیک در گرم ماده خشک اندازه گیری شد و میزان کل فلاونوئید نیز به ترتیب 11/4، 013/4 و 955/3 میلی گرم کوئرستین در گرم ماده خشک تعیین گردید. درتست dpph نیز ic50 ارزیابی شده برای سه گیاه مذکور به ترتیب 137/0، 128/0 و 1353/0 میلی گرم در میلی لیتر بود. برای القاء ریشه های مویین ، ابتدا ریزنمونه ها توسط باکتری فعال شده آلوده گردیده و سپس کشت توأم باکتری آکروباکتریوم ریزوژنز استرین a4 با ریزنمونه های برگ و ساقه این گیاه انجام شد. پس از ایجادکالوس، ریشه های مویین با درصد بیشتر از ریزنمونه های برگی تولید شدند. جهت تأیید تراریختی، آنالیزpcr با استفاده ازآغازگر اختصاصی ژن rol b انجام پذیرفت. نتیجه آنالیز pcr، وجود باندهای تشخیصی مربوط به تکثیر اختصاصی ژن rol b را با اندازه 780 جفت بازی نشان داد و بدین ترتیب تراریختی ریشه های مویین تأیید شد. کلمات کلیدی: سیتوتوکسیسیتی، ژنوتوکسیسیتی، ضدباکتریایی، گیاه خارشتر، ناهنجاری های کروموزومی، ضدسرطان، آنتی اکسیدانی، آگروباکتریوم ریزوژنز، ریشه های مویین.