نام پژوهشگر: صدیقه مجیدی

تاریخنگری و تاریخنگاری شیخ عباس قمی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده ادبیات، زبانهای خارجی و تاریخ 1389
  صدیقه مجیدی   شهلا بختیاری

شیخ عباس قمی به عنوان یکی از محدثان، مورخان و مولفان توانمند سده 14 هـ. ق. بینش و روش خاصی را در گزینش و ارائه گزارشات تاریخی ـ که اکثر این گزارشات در حوزه تاریخ شیعه، بالاخص زندگانی ائمه معصومین (ع) است ـ داشته است. با غور و بررسی در محتوای تألیفات شیخ عباس قمی می توان به تاریخنگری و تاریخنگاری وی پی برد. به طور معمول علایق و اعتقادات هر مورخی، اعم از مذهبی، سیاسی و اجتماعی و یا علائق و تجربه های شخصی و درونی او، در شکل گیری بینش وی موثر واقع می شود، و بدون شک این بینش تاریخی، بر تاریخنگاری وی نیز تأثیر می گذارد. تألیفات و نوشته های شسخ عباس قمی بر نگرش عوام و مواضع برخی صاحب نظران شیعه به تاریخ، تأثیر گذاشته است .این امر سبب شده است،در این نوشته به صورت توصیفی ـ تحلیلی بینش و روش تاریخنگاری او مورد بررسی قرار گیرد. این÷÷÷پایان نامه در صدد پاسخ دادن به این سوالات است که مبانی معرفت شناسی، انسان شناختی و مبانی اعتقادی و مذهبی شیخ عباس قمی چه تأثیری بر تاریخنگاری او گذاشته است ؟ فرضیاتی که در پاسخ سوالات فوق طرح شده بدین قرار است: بینش معرفت شناسی شیخ عباس قمی موجب توجه او به معرفت نسبت به اصول دین اسلام و هم چنین عبرت آموزی از تاریخ شده است. بینش انسان شناختی شیخ عباس قمی موجب توجه وافر او به اخلاقیات و هم چنین نقش متوازن انسان و مشیت الهی در تعیین سرنوشت انسان شده است. مبانی اعتقادی و مذهبی شیخ عباس قمی موجب شده تا او از افق اندیشه های شیعی به رویدادهای تاریخی بنگرد و با استفاده از مبانی کلامی به اثبات حقانیت ائمه معصوم (ع) بپردازد. در مجموع می توان دستاورد این پژوهش را شناخت تاثیری عنوان کرد که،مبانی معرفت شناختی و انسان شناختی و مبانی اعتقادی و کلامی، بر تاریخنگاری وی گذاشته است.در بعد انسان شناسی ،شیخ عباس قمی ،جدای از این که برای تاریخ، اهداف و فوایدی را بیان میکند،نوعی معرفت شناسی دینی را هم با تکیه به اصول دین اسلام در ضمن تاریخنگاری اش عنوان میکند.در بعد انسان شناسی هم، سعی نموده،با تلفیق بین تاریخ و اخلاق ،زمینه رشد و تعالی انسان را فراهم سازد.در بعد کلامی و اعتقادی،شیخ عباس قمی با به کارگیری اعتقادات مذهبی وشیعی قصد اثبات حقانیت ائمه شیعه را داشته است. واژگان کلیدی : تاریخنگری ـ تاریخنگاری ـ شیخ عباس قمی .