تئاتر در سده های اخیر همواره سعی داشته است تا از سیطره ی متن بر اجرا دوری جوید و به اجرا و آنچه که حاصل امرکارگردانی ست برسد. در جریان این کنش تلاش می شود تا متن و متن واره، جایش را به نمایش بودن بدهد. پس از سیطره ی تمام عیار اصول ارسطویی در تئاتر غرب، که با آثار راسین و همراهانش به اوج خود رسیده بود، از قرن نوزده به بعد گزاره های متنوعی به مطالعات تئاتری راه یافت که اصل را نه بر اثر مکتوب، که بر صحنه و اجرا می گذارد. در این پژوهش گذار تئاتر از متن محور بودن به نمایشی بودن را از آندره آنتوان و دوک ساکس مانینگن آغاز می کنیم سپس با تمرکزی بر میرهولد به عنوان تجربه گر برجسته ی قرن بیستم به مردی می رسیم که تاثیر بسیاری در جریانهای متاخر تئاتری داشته است. و او کسی نیست جز آنتونن آرتو. پس از بحث در مورد آرتو و تاثیرش بر تئاتر پس از خود، به ویژگی هایی می پردازیم که در یک اجرا یا پرفورمنس دیده می شوند و در انتها نیز به برداشتهایی که از نظریه اجرا شده است نگاهی می-اندازیم. برداشتهایی که اجرا را از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار داده است. بخشی اعظمی از نظریه های اجرا به شناخت شباهت های میان اجرا و مراسم و کنش های گروهی ـ اجتماعی می پردازد. که این نظریات، کنش های گروهی را با آیین و مراسم پیوند می زند و از اینرو کنش اجراگر و تماشاگر را حضوری آیینی می داند. آیین هایی که در هر دوران به شیوه ای خاص ظهور می یابند. با این نظر حتی می توان بازی های دسته جمعی را نیز به آیین تشبیه کرد. در همین حین گزاره های بسیاری نیز هنر اجرا را از دریچه ی ارتباطش با هنرهای تجسمی مورد تحلیل قرار داده اند. این تحلیل ها ویژگی-های هنر اجرا را به گونه های متاخر هنرهای تجسمی شبیه می دانند.