نام پژوهشگر: طیبه مرادیانی

بررسی و مقایسه خمریات ابن فارض مصری و حافظ شیرازی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کردستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1388
  طیبه مرادیانی   محسن پیشوایی علوی

شعر خمر فنی غنایی است، که درآن شاعر به توصیف شراب و می و مجالس نوشیدن شراب می پردازد. شعر خمر به دو مکتب مادی و معنوی تقسیم می شود. در خمر مادی، مقصود شاعر از خمر وباده عصاره سکرآور و مست کننده انگور است. از جمله شاعران خمر مادی در زبان عربی می توان به اعشی، اخطل وابی نواس اشاره کرد. در زبان فارسی نیز رودکی سمرقندی ،بشار مرغزی و منوچهری دامغــانی به توصیف خمـر مادی در اشعار خود پرداخته اند. و اما در خمر معنوی شاعر از معنای حقیقی خمر عدول کرده و از آن به عنوان رمزی برای بیان مقاصد عرفانی و حالات روحی عمیقی که بر او روی داده بهره برده است. از شاعران این غرض شعری در زبان عربی می توان به ابن سناء الملک، عفیف الدین تلمسانی و ابن فارض مصری و در زبان فارسی، عطار نیشابوری، جلال الدین محمد بلخی و حافظ شیرازی اشاره کرد. در این پژوهش ضمن بررسی عوامل و زمینه های ایجاد شعر خمری و تطور آن به بررسی مکاتب مختلف آن پرداخته ، و سپس ،خمریات عرفانی و معنوی دو شاعر برجسته شعر عربی وفارسی، ابن فارض مصری ( 632-576 ه.ق ) و حافظ شیرازی ( 791-726 ه.ق ) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته،و مضامین مشترک و متفاوت موجود در خمریات آن ها تبیین شده و آشکار نموده است که حافظ، چه مضامینی را از ابن فارض اخذ کرده است.