تحلیل پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی

وجود بی‏نظمی در مالکیت و الگوی پراکنش اراضی کشاورزی به­عنوان یکی از مهم­ترین چالش‏های توسعه پایدار کشاورزی است که می‏تواند منجر به افزایش هزینه تولید، اتلاف وقت کشاورزان و کاهش راندمان تولید شود. از این­رو، تحقیق حاضر با هدف تحلیل پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی انجام شد تا با شناسایی این پیامدها بتوان راه‌کارهای مناسبی جهت مقابله با خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی ارایه نمود. جامعه آماری این تحقیق را بهره‌برداران بخش کشاورزی ساکن در استان آذربایجان شرقی تشکیل دادند (212926N=). حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 380 نفر برآورد شد که به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند. ابزار جمع‏آوری اطلاعات پرسشنامه بود که روایی آن با استفاده از نظرات گروهی از اعضای هیأت علمی دانشگاه‏های تهران و کشاورزی گرگان و متخصصان حوزه اراضی کشاورزی شاغل در سازمان امور اراضی کشور مورد بررسی، بازبینی و اصلاح قرار گرفت. میزان پایایی پرسشنامه نیز با اندازه‌گیری مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای پیامدهای اقتصادی 81/0، پیامدهای اجتماعی 90/0، پیامدهای فنی 75/0 و پیامدهای مدیریتی 68/0 محاسبه شد. نتایج حاصل از اولویت‏بندی پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی نشان داد که از نظر کشاورزان مهم‌ترین پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی به ترتیب شامل افزایش مشکل در تقسیم آب و انتقال آن به مزرعه، افزایش هزینه‏های مربوط به عوامل تولید، کاهش بهره‏وری عوامل تولید، افزایش هزینه‏های مربوط به حمل و نقل و هدر رفتن  زمان در سرکشی به قطعات مختلف بود. همچنین، نتایج حاصل از مدل‏سازی معادلات ساختاری نشان داد که در بین پیامدهای ناشی از خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی از نظر کشاورزان، پیامدهای اقتصادی (با بار عاملی 87/0) مؤثرترین پیامدها بوده‏اند.