تنازع گفتمانی گفتمان روشنفکری و گفتمان سیاسی در تعیین مؤلفه‌های ادبیات داستانی بعد از انقلاب اسلامی با تکیه بر ادبیات جنگ/ دفاع مقدس
نویسندگان
چکیده مقاله:
مروری کلی بر ادبیات داستانی بعد از انقلاب اسلامی، نشانگر تغییر و شکل‌گیری گفتمان جدیدی در عرصۀ نقد و آفرینش اثر ادبی است. با توجه به اینکه این ادبیات، در نتیجه تنش موجود میان دو گفتمان سیاسی و روشنفکری از نظم گفتمانی خاص خویش برخوردار می‌شود، موضوع پژوهش حاضر، تحلیل تنش شکل گرفته میان گفتمان سیاسی مسلط و گفتمان روشنفکری در عرصه نقد آثار ادبی برای تعیین مؤلفه‌های ادبیات سیاسی داستانی دورۀ انقلاب اسلامی در قالب داستان انقلاب اسلامی و داستان جنگ/ دفاع مقدس براساس نظریه تحلیل گفتمان از دیدگاه لاکلاء و موف است. تحلیل نزاع گفتمانی، می‌تواند چرایی و چگونگی طی شدن مسیر ادبیات داستانی بعد از انقلاب اسلامی را برای رسیدن به شکل موجود تفسیر کند. خوانش متون نقد حاکی از آن است که به طور کلی، دال مرکزی جنگ و انقلاب اسلامی در گفتمان روشنفکری به‌مثابه فرم و ادبیت ادبیات است، اما در گفتمان سیاسی به‌مثابه محتوا و بار ایدئولوژیک ادبیات تلقی می‌شود. مفصل‌‌بندی متفاوت این دو گفتمان از هویت ادبیات شکل گرفته پس از انقلاب اسلامی و جنگ در قالب دال‌های شناوری از قبیل عنوان نوع ادبی، شخصیت، طرح، انگاره، زمان داستان، مکان وقوع و در نهایت کارکرد داستان قابل بررسی است. همچنین به‌موازات حدّت، شدت و جدیت ادبیات وابسته به گفتمان روشنفکری در تعیین مؤلفه‌های اثر داستانی و به‌کارگیری آن‌ها برای به حاشیه‌رانی گفتمان ادبیات دفاع مقدس، ادبیات وابسته به گفتمان سیاسی نیز به تئوریزه کردن مبانی داستانی دفاع مقدس و تجدیدنظر در معیارهای موجود نقد ادبی و معرفی معیارهای جدید برای اثر داستانی روی آورده است.
منابع مشابه
بازنمایی جنگ از دیدگاه همسران جانبازان شهید در ادبیات داستانی دفاع مقدس؛ مطالعۀ مجموعۀ داستانی اینک شوکران
زنان جانبازان دفاع مقدس علاوه بر مصائبی که دیدهاند، به دلیل تجربة مستقیم و غیرمستقیم که از دوران دفاع مقدس به دوش میکشند، بهمثابة راویانی غیررسمی، میتوانند تاریخ مقاومت، ایثار و مجاهدت رزمندگان را در جبهههای جنگ بازگو کنند. بنابراین، این پژوهش به دنبال بررسی بازنمایی جنگ از دیدگاه همسران جانبازان شهید در ادبیات داستانی دفاع مقدس است. در این میان، مجموعة ششجلدی اینک شوکران انتشارات روایت ف...
متن کاملبررسی تأثیر گفتمان شعر دفاع مقدس ایران بر گفتمان شعر مقاومت فلسطین، براساس رویکرد مکتب تطبیقی ادبیات آمریکا
شعر پایداری یکی از مقوله‌های ادبیات جهان است که مفاهیم دینی و الگوهای ایدئولوژیک، خواه آشکار و خواه پنهان، در آن نهادینه شده است؛ ازاین‌رو، بررسی تعامل میان گفتمان شعری به‌خصوص گفتمان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی، علاوه‌بر نشان‌دادن بسترهای اجتماعی، سیاسی و شرایط جامعۀ شاعر، رسالت ادبیات دفاع مقدس و چگونگی شکل‌گیری سیر تحول این تعامل را نیز بهتر نشان داده و منجر به درک بهتر این ژانر ادبی و ...
متن کاملتبیین جامعه‌شناختی تولید گفتمان ادبیات داستانی سیاسی در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی
این مقاله قصد دارد به مطالعة عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر تولید گفتمان ادبیات داستانی سیاسی در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی بپردازد. بدین منظور، از نظریه‌های روبرت وسنو، و رندال کالینز استفاده کرده‌ایم که مجموعاً چهار متغیر سیاست‌های اصلاحی دولت نوساز، ایجاد بحران در نظم اخلاقی جامعه، شکل‌گیری زنجیره‌های تعامل میان نویسندگان، و بسیج منابع را بر تولید گفتمان مورد مطالعه مؤثر می‌دانند. در این پژوهش، با...
متن کاملتحلیل گفتمان نقاشی دفاع مقدس در دوران جنگ (در مقایسه با نقاشی جنگ در شوروی)
بیان مسئله: هنر «دفاع مقدس» برای حدود یک دهه مهم‌ترین جریان هنر رسمی در ایران بود. این هنر، یکی از روشن‌ترین تجلی‌های گفتمانی است که حول اتفاقات جنگ ایران و عراق ایجاد و با نام گفتمان دفاع مقدس شناخته شد. گفتمانی که اگرچه حول یک جنگ خاص شکل گرفت، اما به‌هیچ‌وجه محدود به آن نبود و تجلی...
متن کاملپیوستگی تاریخی- فرهنگی ادبیات دفاع مقدس با ادبیات پایداری
ادبیات پایداری، پیشینه طولانی در ادب فارسی و حافظه تاریخی ایرانیان دارد. هر زمان کهتجاوز و دفاعی صورت گرفته این ادبیات هم حضور داشته است. ادبیات مزبور از اسلام و واقعه عاشورا الهام گرفت و با تأسی از باورها و آموزه‌های دینی و مذهبی، روحیه شجاعت، ایثار، ایستادگی و صبر و امید را معنا کرد. این ادبیات در دوران جنگ ایران و عراق نیز با تغییر مضمون و محتوا، گونه‌ا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 24 شماره 83
صفحات 39- 70
تاریخ انتشار 2020-03-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023