درآمد / منظر ایرانی

1. پاییز ایران یگانه است زیرا در جانب خود، تابستان و زمستانی را دارد که به کلی منظر دیگری دارند؛ تابستان، سبز و خرم و زمستان، عریان و سوزنده. به مصداق "تعرف الاشیاء باضدادها" پاییز، هویتی ویژه می‌یابد که با اهل نظر حکایت‌های بسیار می‌کند. گوناگونی رنگ‌ها در باغ خزان‌کرده حکایت از کاشت متنوع درختان مثمر دارد؛ درختانی که رنگ و دوره خزان آنها با یکدیگر متفاوت است. این منظره، برآمده از اقتصاد و سنت باغداری ایرانیان، از آن حکایت می‌کند که باغ به عنوان سازمانی اقتصادی، نیازهای مختلف خانواده را تأمین می‌کند، کشت تک‌محصولی هنوز رواج ندارد و اقتصاد شهر بر مدار خودکفایی حداکثری خانوارها استوار است. از این رو صاحب این باغ برای خود از درختان سیب، گردو، هلو، انار و... هریک چند نهال می‌کارد تا نیازهای خانواده‌اش را تأمین کند. این دانایی، از چگونگی ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه حکایت دارد. حصار باغ، که در برابر وسعت کم آن بسیار ستبر و گران‌قیمت می‌نماید، عنصری جدی و اساسی در این منظر است که با سنگ‌هایی به رنگ محیط، اندود گل و شاخه‌های متراکم و تیز بسیار خودنمایی می‌کند. دیوار باغ که استاد «پیرنیا» حافظ آن می‌داند در برابر هجوم بیابان و رنه په شه (Rene Pecher) به عنوان ساتر باغ و مانع چشم‌زخم اغیار، در اینجا نقشی سه‌گانه دارد؛ شاخه‌های لبة آن از نقش امنیتی سنگ‌های پای آن، که سدی در برابر هجوم علف‌ها هستند از نقش حفاظتی، و بلندی آن از نقش معنایی آن، که مانع رشک حسودان بیرون به نعمتهای درون است، حکایت می‌کند. بدین ترتیب، دیوار باغ عنصری اقلیمی، کارکردی و فرهنگی شمرده می‌شود؛ و پاسخ فرهنگ ایران است به نیازهای سه‌گانه مذکور. از این رو در کنار سایر عناصر محیط زندگی ایرانیان، بخشی از منظر ایرانی را می‌سازد. «آیدا آل هاشمی» در شکار زیبای خود از منظر روستای «طار» در نزدیکی «نطنز»، نمونه‌ای کامل از این تعریف منظر، که محصول تعامل انسان با محیط و جامعه با تاریخ است را به نمایش می‌گذارد. 2. در نوزدهمین جشنواره مطبوعات ایران که آبان‌ماه 91 در تهران برگزار شد، غرفه مجله منظر و باغ نظر به عنوان برترین غرفه انتخاب شد. اگرچه محل غرفه در بدترین نقطه نمایشگاه تخصیص داده شده بود، اما استفاده از دو نماد منظر ایرانی شامل حوض آب و گلدان‌های شمعدانی توانست این مقام را برای بچه‌های پژوهشکده، که زحمت زیادی برای برپایی نمایشگاه متحمل شدند، به ارمغان آورد. بیش از یک هزار نفر در کنار آن حوض ایستادند و عکس یادگاری گرفتند (www.nazaronline.ir). غرض، بیان این رویداد نیست، بلکه توجه دادن به قدرت و جذابیت نمادهای منظر ایرانی در خاطره جمعی و زیبایی‌شناسی ایرانیان است که در میان طرح‌های پرخرج ناشرین ثروتمند این طرح ساده و کوچک، با اقبالی عمومی به عنوان زیباترین برگزیده شد.