احمد امیری خراسانی
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
[ 1 ] - بررسی تأویل در اشعار ناصرخسرو
مذاهب، از دیرباز علاوه بر شباهتها، تفاوتهایی با هم داشتهاند که منجر به جدال بین آنها شده است. در این میان، اسماعیلیّه همانند فرقه‌های دیگر اسلامی، دارای اصول و فروع مشترک و بعضاً متفاوت با سایر مذاهب است. تأویل‌گرایی یکی از ویژگی‌های خاصّ اسماعیلیّه است که موجب تمایز آن، از سایر مذاهب می‌شود. ناصرخسرو به عنوان «حجّت» در مذهب اسماعیلی، بارها مسئلة تأویل را در متون نظم و نثر خود به کار برده است. ...
[ 2 ] - بررسی عناصر انسجام متن در نفثةالمصدور بر اساس نظریّة هالیدی و حسن
در مقالة حاضر، با استفاده از نظریّة انسجامِ (Cohesion) متن هالیدی و حسن (1976م.) در زبانشناسی ساختگرا به تحلیل و بررسی کتاب نفثةالمصدور پرداخته شده است. بر اساس این نظریّه، یکی از ویژگی‌های متن، داشتن انسجام است. انسجام با عناصری در متن ایجاد می‌شود که این عناصر انسجام متن، به سه دستة «دستوری، واژگانی و پیوندی» تقسیم می‌شوند و در ارتباط میان جمله‌ها و پاره‌گفتارها نقش دارند. در این گفتار، عناصر و ...
[ 3 ] - جامعه‌شناسی و روان‌شناسی جنگ در ترجمة تاریخ یمینی
جامعه‌شناسی و روان‌شناسی جنگ، از عرصه‌های جدید پژوهشی است که اثرهای ناپسند جنگ را بر جوامع بررسی می‌کند. محقّقان و پژوهشگران، کمتر در این باره سخن گفته‌اند. این موضوع در این جستار با استفاده از کتاب ترجمة تاریخ یمینی، نوشتۀ ابوالشرف ناصح بن ظفر جرفادقانی در سال 603 هجری، توصیف و تحلیل شده است. این اثر ترجمة تاریخ عتبی از ابونصر محمّد بن عبدالجبّار عتبی در سال 427 هجری است. مشاهدۀ درد و رنج بسیار ...
[ 4 ] - تأثیرات روانی هجوم مغول بر جامعه قرن هفتم، با نگاهی به نفثـۃ المصدور
در طول تاریخ ایران، جنگ های بسیاری به وقوع پیوسته است که شاید مهم ترین و مخرّب‌ترین آن، هجوم بی رحمانه قوم وحشی و بیابان نشین مغول باشد. به طور کلّی، هر جنگی خسارات متعدّد به همراه دارد. گذشته از کشتار وسیع و خسارات مادّی فراوانی که جبران آن نیازمند گذشت زمان است؛ خسارات روحی و روانی و اخلاقی و فرهنگی نیز در شمار آثار و پیامدهای منفی جنگ های بزرگ است که جبران آن به سادگی ممکن نیست و حتّی شاید تا چند...
[ 5 ] - فضل تقدّم با کیست؟ صفی‌علی‌شاه اصفهانی یا عمّان سامانی
مثنوی گنجینة‌الاسرار، اثر ماندگار عمّان سامانی یکی از شاهکارهای ادب عرفانی در حوزة ادبیات عاشورایی است. این مثنوی گران‌سنگ، در بیش از 800 بیت و در بحر رمل مسدّس محذوف با نگاهی عرفانی به حوادث کربلا به رشتة نظم کشیده شده است که در این زمینه از شهرت و اعتبار خاصّی برخوردار شده است. از طرفی دیگر، مثنوی زبدة‌الاسرار صفی‌علی‌شاه اصفهانی نیز با همین درون‌مایه و در همین وزن در بیش از 4500 بیت، اندکی پیش ...
[ 6 ] - رقیب حصاری
مقاله حاضر به منظور بررسی پیشینه و بازسازی یک سنّت اجتماعی و فرهنگی فراموش شده که در ضمن یک تشبیه مرکّب و با واژگان فریبکار در بیت زیر از اشعار بازمانده از رودکی انعکاس یافته، نوشته شده است: خورشید را ز ابر دمد روی گاه گاه چونان حصاری ای که گذر دارد از رقیب بر اساس یافته های این گفتار؛ رقیب صاحب یکی از مشاغل اجتماعی بوده است که خانواده های اصیل برای تربیت و محافظت از فرزندان خود استخدام می نموده ...
[ 7 ] - بلاغت طنز در آثار ادیب قاسمی کرمانی
ادیب قاسمی (1238- 1308ه.ش)، نویسنده و شاعر طنزپرداز کرمانی در زمان قاجاریه بود. تدریس در دارالفنون و حشر و نشر با مشروطه خواهان را از ویژگی های بارز حیات او دانسته اند. وی نیستان و خارستان را با نظیره گویی از بوستان و گلستان سعدی تألیفکرد. این نظیره گویی طنزآمیز با ابتکار شخصی مؤلّف خویش همراه گشته و مجموعه ای متنوّع و مفرّح را فراهم‌نمودهاست. بلاغت طنز در آثار ادیب قاسمی با شگردها وصنعت ه...
[ 8 ] - پرسش و پاسخ در آثار ناصرخسرو
ناصرخسرو (481-394 ه.ق) شاعر و نویسندة توانا، از چهره‌های درخشان قرن پنجم ادبیّات فارسی است. او علم و دانش را در بالاترین درجه قرار داده و والاترین ارزش‌ها را برای آن در نظر گرفته‌است. روش علمی ناصرخسرو در کنار سیرت عملی وی، می‌تواند نمونه و سرمشق کامل برای هر انسانی باشد. یکی از روش‌های تعلیمی که ناصرخسرو در دیوان خود از آن بهره جسته، آوردن سؤالاتی است که به شیوه‌های گوناگون مطرح نموده‌است. او خ...
[ 9 ] - تحلیل اخلاق‌مدارانۀ فضلیت مصاحبت در عرفان اسلامی؛ به‌ویژه در مثنوی
One of the most important issues in anthropology is a moral issue that led to the development of the human personality and to provide excellence. Study on ethics, long of interest to researchers in various fields, especially in philosophy and mysticism. One of the areas of ethics applied ethics which deals with the analysis of the categories of excellence in human performance. Virtue ethics in ...
[ 10 ] - بررسی توصیه‌های اخلاقی ناصرخسرو بر پایة هرم مزلو
رعایت اصول اخلاقی گاه با لذّات آنی و منافع شخصی افراد در تضاد است و این امر، پایبندی به این اصول را تضعیف می‌کند. این پژوهش، در جست‌وجوی راه‌کار مورد استفادۀ ناصرخسرو در نصایحش برای مقابله با این مسئله است. او با بیان کارکرد اخلاق در رفع نیازهای انسان، ضمانت اجرایی لازم را برای فراخوان اخلاقی خود ایجاد کرده است. این تدبیر به اخلاق متعالی، رنگی زمینی و کاربردی داده و انگیزه‌ای استوار برای گرایش ب...
[ 11 ] - بررسی تحوّل مخاطب در ادبیّات پایداری کودک و نوجوان (بر اساس نظرّیۀ خوانندۀ نهفته از ایدن چمبرز)
از دیرباز، بسیاری از مفاهیم و پیام‌ها در قالب ادبیّات -قصه‌ها و شعرها- منتقل شده است. برای انتقال مفاهیم، پیش از هر چیز به برقراری ارتباط نیاز است. نظرّیة خوانندة نهفته بر اساس همین نگرش شکل گرفته‌است که برای برقرای ارتباط و انتقال پیام، دو فرد لازم است. بنابراین نویسنده نیز برای انتقال معنایی که می‌خواهد با مخاطب در میان بگذارد، می‌باید با خواننده‌اش روابطی ایجاد کند. ایدِن چِمبرز(Aidan Chambers، ...
[ 12 ] - بررسی توصیه‌های اخلاقی ناصرخسرو بر پایة هرم مزلو
رعایت اصول اخلاقی گاه با لذّات آنی و منافع شخصی افراد در تضاد است و این امر، پایبندی به این اصول را تضعیف می‌کند. این پژوهش، در جست‌وجوی راه‌کار مورد استفادۀ ناصرخسرو در نصایحش برای مقابله با این مسئله است. او با بیان کارکرد اخلاق در رفع نیازهای انسان، ضمانت اجرایی لازم را برای فراخوان اخلاقی خود ایجاد کرده است. این تدبیر به اخلاق متعالی، رنگی زمینی و کاربردی داده و انگیزه‌ای استوار برای گرایش ب...
[ 13 ] - بررسی ویژگی‌های ساختاری و محتوایی در نامه‌های آزادگان جنگ تحمیلی
ادب پایداری و مقاومت یکی از گونه‌های سرآمد، پذیرفته شده و مقدّس در تمامی کشور‌هاست. در این میان، ادبیات اسارت که از زیر شاخه‌های مهم ادب جنگ است، در ادبیات سایر ملل، جایگاه درخشانی دارد. پس از انقلاب اسلامی، این گونۀ ادبی در ایران مورد توجه شاعران و نویسندگان قرار گرفت و آثار متعددی در این زمینه خلق و آفریده شد. یکی از وجوه اصلی ادبیات اسارت که تاکنون از دید پژوهشگران مغفول مانده، توجه به ...
نویسندگان همکار