مرتضی شهبازی نیا
دانشیار دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس
[ 1 ] - مسئولیت مدنی ناشی از عیب تولید با رویکردی بر تولید محصولات تراریخته (به همراه مطالعه‌ای تطبیقی)
عدالت که از اصلی‌ترین گزاره‌های حقوق به‌شمار می‌آید اقتضاء می‌کند تا در بررسی‌های حقوقی خویش که نهایتاً نیز ممکن است، نتایج این تحقیقات برای سفر به وادی قانونگذاری رخت بربندد و به قوانین لازم‌الاجرا بدل شود، از قشر آسیب‌پذیر جامعه دفاعی به غایت مطلوب، ارائه نماییم. شناسایی نهاد مسئولیت ناشی از عیب تولید یکی از نتایج مفروض دانستن گزاره پیش گفته است، مسئولیتی که از قواعد سنتی ضمان رهیده و در وادی...
[ 2 ] - خسارات تنبیهی در مسئولیت ناشی از نقض قرارداد جستاری در غایت مسئولیت قراردادی
خسارات تنبیهی در کامن‌لا نهادی شناخته‌شده است. رویکرد مرسوم در کامن‌لا عدم اعمال خسارات تنبیهی در مسئولیت قراردادی است. مبانی اصلی این دیدگاه عدم شناسایی امکان بازدارندگی و تنبیه در مسئولیت قراردادی و تباین خسارات تنبیهی با نقض کارامد است. مقالۀ حاضر در پی طرح و بررسی این پرسش است که براساس کدام مبانی می‌توان خسارات تنبیهی را در مسئولیت قراردادی شناسایی و اعمال کرد؟ آیا در نظام مسئولیت قرا...
[ 3 ] - تحلیل مفهومی داوری بر مبنای انصاف و نهادهای مرتبط
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که موجب محبوبیت داوری تجاری بین‌المللی به‌عنوان یکی از شیوه‌های حل‌و‌فصل اختلافات در سطح بین‌المللی شده است، آزادی طرفین به‌منظور انتخاب قانون ماهوی قابل اعمال بر ماهیت اختلاف و نیز فرایند رسیدگی داوران است. این آزادی اراده تا حدی است که طرفین میتوانند به داوران اجازۀ تصمیم‌گیری و صدور رأی مطابق با انصاف را بدهند. اگرچه بسیاری از قرارداد‌های بین‌المللی متضمن شرط...
[ 4 ] - شناخت قرارداد توزیع انحصاری و ماهیت حقوقی آن
قرارداد توزیع انحصاری از نظر ماهیت یک عقد عهدی است که ایجاد مالکیت نمی‌کند، درواقع، این عقود فروش بعدی هستند که مالکیت را منتقل می‌کنند. بنابراین با توجه به اینکه نمی‌توان قرارداد توزیع انحصاری را در قالب‌های شناخته‌شدۀ سنتی و معین قرار داد، ناچار باید آن را عقد بی‌نام مادۀ 10 قانون مدنی تلقی کرد. در قرارداد توزیع انحصاری، توزیع‌کننده تاجری مستقل قلمداد می‌شود و میتواند دربارۀ نحوۀ فعالیت...
[ 5 ] - فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و عدالت قضایی
The use of information and communication technology has great significance in improving judicial management and it is a factor in development of new opportunities. Nowadays, inefficiency of conventional and common methods of legal papers, archive documents, access to reliable sources of information, fear of missing papers and documents and even the possibility of remote follow-up case and write...
[ 6 ] - حقوق بشر در حقوق خصوصی
نفوذ حقوق بشر در حقوق خصوصی یا به عبارت دیگر اساسیشدن حقوق خصوصی از جمله مباحث نسبتاً جدید در استدلال حقوقی است که موضوع پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهد. اعمال حقوق بشر در حقوق خصوصی به زمینه قاضی و قانونگذار و شیوه استدلال بستگی دارد. نظام حقوقی کشورهای مختلف عکس العمل یکسانی در قبال این مسئله ندارند. اعمال مستقیم، اعمال غیرمستقیم، اعمال قضایی و عدم اعمال خلاصه این واکنشهاست. نظام حقوقی ایران ظر...
[ 7 ] - قاعده تعلیق یا توقف خودبه خودی تعقیب ورشکسته (مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا و ایران)
قانونگذار در نهاد ورشکستگی نیازمند ابزارهایی است تا آن را در جهت اهداف مورد نظرخود مدیریت نماید. یکی از ابزارهایی که نقش مهمی را در این راستا میتواند ایفا نماید، قاعدهورشکسته است. این قاعده ابزاری است برای جلوگیری از اقدام « تعلیق خودبه خودی تعقیب »انفرادی طلبکاران . عوامل متعددی در کارآمدی و ناکارآمدی این قاع ده مطرح شده است .عمدهترین دلیل کارآمدی، کاهش هزینه ها و افزایش ارزش اموال ورشکسته و ا...
[ 8 ] - سیستم اطلاعاتی مطمئن در قانون تجارت الکترونیکی
به موجب قانون تجارت الکترونیکی، یکی از ضروریات تحقق دلیل الکترونیکی مطمئن، سیستم اطلاعاتی مطمئن است.سیستم اطلاعاتی مطمئن، سیستمی است که در ایجاد، ذخیره و انتقال داده‌پیام به صورتی عمل نماید که به هنگام لزوم در دسترس باشند و از طرفی به گونه‌ای سازماندهی شود که با جلوگیری از هرگونه نفوذ و سوء استفاده، تمامت و محرمانگی اطلاعات را تضمین کند. ابزارهای الکترونیکی پویا بوده و دائماً در حال تغییرند به ...
[ 10 ] - ارادة مشترک اصحاب دعوا در شروع دادرسی مدنی
از جمله مباحثی که امروزه اندیشة متفکران حقوق دادرسی را معطوف کرده است، رویکرد «قراردادی‌کردن دادگستری» است؛ این رویکرد با مخیرانه‌تفسیر‌کردن مقررات قانون آیین دادرسی مدنی، قائل به افزایش ابتکار عمل اصحاب دعوا، در این شعبه است. در این مقاله با توجه به این رویکرد، شروع دادرسی مدنی بررسی شده است. یکی از جلوه‌های مهم تأثیر ارادة مشترک اصحاب دعوا در شروع دادرسی مدنی، تحدید حق دادخواهی است، با این تو...
[ 11 ] - عبور از شخصیت حقوقی شرکت در فرض تقلب شریک در حقوق ایران و انگلیس
گاهی اشخاص با تشکیل شرکت تجاری، در ورای پوشش شخصیت حقوقی شرکت، در پی اهداف متقلبانه‌ی خود هستند. در حقوق ایران، برای این معضل حقوقی راه‌حلی پیش‌بینی نشده است. در سایر نظام‌های حقوقی از جمله انگلیس، دادگاه‌ها در قالب نظریه‌ی معروف به «نفوذ در پوشش شخصیت حقوقی شرکت تجاری»، مانع نفوذ حقوقی چنین اقداماتی می‌شوند؛ در واقع، به بستانکاران شرکتی که دارایی‌هایش تکافوی پرد...
[ 12 ] - مفهوم انطباق دقیق اسناد در اعتبار اسنادی با تأکید بر سند سیاهه‌ی تجاری
اعتبارات اسنادی به دلیل ویژگی‌های خاص خود، یکی از متداول‌ترین روش‌های پرداخت در معاملات بین‌المللی است. اتاق بازرگانی بین‌المللی برای یکنواخت کردن قواعد حاکم بر اعتبار اسنادی از سال 1933 تلاش نموده با تدوین مجموعه‌ی عرف‌ها و رویه‌های متحدالشکل اعتبار اسنادی، صدور اسناد مرتبط با اعتبار اسنادی را استاندارد کرده و ابهامات موجود در این روش پرداخت را از میان...
[ 13 ] - تأثیر تقلب در معاملۀ پایه بر اعتبار اسنادی با تأکید بر رویکرد محاکم حقوقی ایران در پروندۀ سوءاستفادة کلان بانکی (معروف به اختلاس سه هزار میلیاردی)
قاعدة تقلب نقشی حیاتی در اعتبار اسنادی دارد. این قاعده استثنایی بر اصل استقلال شمرده می‌شود. در اغلب موارد، تقلب در اسناد و از طرف ذی‌نفع صورت می‌گیرد که استثنای تقلب به‌درستی اعمال می‌شود. اما، با توجه به اینکه اعتبار اسنادی از ترکیب چندین عمل حقوقی شکل می‌گیرد، ممکن است تقلب در معاملة پایه نیز واقع شود. به‌رغم اینکه اکثر نظام‌های حقوقی استثنای تقلب را پذیرفته‌اند، رویه‌های قضایی درخصوص محدودی...
[ 14 ] - ارزیابی دسترسی به دادگستری در نظام دادرسی مدنی ایران
دسترسی به دادگستری و عدالت را باید یکی از اصول بنیادین در دادرسی مدنی برشمرد. این اصل را می‌توان به اعتبار دسترسی عینی و دسترسی کیفی به دادگستری تحلیل کرد. منظور از دسترسی عینی، تخصیص صحیح امکانات و منابع از طریق نظام توزیع صلاحیت‌ها، توسعۀ نظام‌مند فضاهای فیزیکی و جز آن به‌منظور کارامدی ساختار قضایی است. مراد از دسترسی کیفی، دادرسی منصفانه در مدت زمان معقول و متعارف و بدون تأخیر ناروا، با هزین...
[ 15 ] - تحلیل حقوقی رابطة حقوق رقابت و سیاست‌های حفظ ثبات در نظام بانکی با تأکید بر ادغام بانک‌ها (مطالعة تطبیقی در حقوق امریکا و ایران)
در خصوص اعمال حقوق رقابت بر نظام بانکی دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. بسیاری از اندیشمندان نظام بانکی را مشمول حقوق رقابت نمی‌دانند. زیرا وجود رقابت را تهدیدی برای ثبات و امنیت نظام بانکی تلقی می‌کنند. در مقابل برخی اندیشمندان قائل به اعمال حقوق رقابت در نظام بانکی هستند. امکان اعمال حقوق رقابت به طور کامل در بخش بانکی با توجه به ویژگی‌های ذاتی نظام بانکی وجود ندارد. رقابت در نظام بانکی موجب افزا...
نویسندگان همکار