حمیدرضا شعیری
دانشگاه تربیت مدرس تهران
[ 1 ] - تحلیل نقش‌های نشانه‌ای هویت فردی تصویرگرمولف در کتاب‌های تصویری پست مدرن (رمان گرافیکی)
چکیده در پژوهش حاضر سه رمان گرافیکی پسامدرنیستی از سه تصویرگرمولف مطرح، با مدل نشانه‌شناسانه‌ی «امبرتو اکو» مورد تحلیل قرار گرفته؛ هدف، یافتن نشانه‌هایی است که تصویرگرمولف از آن‌ها به عنوان ابزاری برای بیان بینش‌ها و دیدگاه‌های فردی خویش بهره می‌برد. نشانه‌هایی که وابسته است به بستر فکری-فرهنگی شکل گرفته در آن و روابط ایجاد شده میان صور بیانی و صور محتوایی که به تعبیر اکو نقش‌های نشانه‌ای نام ...
[ 2 ] - بررسی استحاله ی مکانی در نمایشنامه ی کانال کمیل: رویکرد نشانه-معناشناختی
هیچ گفتمانی فاقد مکان نیست. مکان ها به طور مستقیم یا غیرمسقیم در شک لگیری گفتمان و تولید معنا نقش دارند. مکان صورت بیان و صورت محتوا را در تعامل با یکدیگر قرار می دهد. در بعضی موارد مکان به شکل کاملا فیزیکی و عینی در گفتمان ها تجلی می یابد و درموارد دیگر، این کارکرد عینی تضعیف شده است و جای خود را به کارکرد انتزاعی می دهد. مکان های عینی مکان هایی با ویژگی کنشی و مکان های انتزاعی مکان هایی ب...
[ 3 ] - بررسی و تحلیل کارکرد پادگفتمانی نامه‌های نیما یوشیج
گفتمان عرصهای برای تولید معناست و پادگفتمان بهکارگیری ترفندها و شگردهایی از جانب گفتهپرداز درجهت حمایت، ترمیم، تعدیل، تأیید، توجیه و تضمین گفته است. در این‌پژوهش، با استفاده از روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، ضمن تبیین کارکرد پادگفتمان‌ها در برقراری ارتباط و نقش آن در فرایند تولید و تداوم معنا، مصادیقی از نامه‌های نیما یوشیج تحت بررسی قرار میگیرد تا با رویکرد نشانه‌ـ معناشناختی، نشان داده شود که نیما...
[ 4 ] - تحلیل نشانه - معناشناختی گفتمان روایی ضحاک و فریدون براساس نظریه گرمس
نشانه–معناشناسی روایی بر دو اصل کنش و تغییر استوار است. کنشگران در این نظام اغلب بر اساس برنامه های از پیش تعیین شده پیش می روند تا به معنایی مطلوب دست یابند. به نظرمی رسد که در بافت داستان های اسطوره ای گفتمان غالب، گفتمان منطقی-روایی است. در این جستار، داستان «ضحاک و فریدون» از شاهنامهفردوسی را از منظر نشانه–معناشناسی به روش توصیفی-تحلیلی واکاوی می کنیم تا نشان دهیم که تمامی م...
[ 5 ] - مطالعه پروتزسازی گفتمانی : چرا دروغ روایتی پروتزی است؟
برای تبیین چگونگی عملکرد دروغ بهعنوان پروتز ابتدا به تعریف پروتز و کارکرد آن در حوزۀ گفتمان میپردازیم. با استفاده از نظریۀ امبرتو اکو از پروتز و نقش آن در گفتمان، نشان خواهیم داد که دروغ به عنوان یک نظام گفتمانی، ویژگیهای مشترکی با پروتز دارد. مسئلۀ این مقاله این است که ببینیم چگونه گفتمان وجه پروتزی مییابد و به دنبال آن دروغ نیز به عنوان یک پروتز سبب خروج گفتمان از مسیر اصلی خود و ایجاد ف...
[ 6 ] - رویکرد نشانه- معناشناختی فرآیند مربّع معنایی به مربّع تنشی در حکایت دقوقی مثنوی
نشانه- معناشناسی به عنوان یکی از شیوه‌های نقد ادبی نو، در قالب فرآیندها و در ابعاد مختلفی مطرح می‌شود که یکی از آن‌ها، فرآیند تنشی است. در فرآیند تنشی، بین عناصر نشانه- معنایی، رابطه‌ای به وجود می‌آید که معنا از کم‌رنگ‌ترین تا پُر‌رنگ‌ترین شکل آن، در نوسان است. بر این اساس، در جریان فعّالیت حسّی- ادراکی می‌توان فرایندی را تبیین کرد که مجموع عناصر فضای تنشی، حضور فعّال دارند. شوِش‌گر، با کمک‌گرفتن از...
[ 7 ] - تحلیل روایی فرایند تشخیص در چارچوب نشانه – معناشناسی گفتمانی: مطالعۀ موردی "دسته گل" اثر چوبک
مطالعة تشخیص، امری جدای از بافت گفتمانی نیست. این فرایند، وابسته به پیوستار روایت است و اگر در شرایط گسستی و ناپیوستار مطالعه شود، معنای صادرشده از آن بدون بافت، با روند طبیعی گفتمان ارتباط مؤثر ندارد. دادن مؤلفة انسانی به غیرانسان، توصیف سنتی تشخیص است. با هدف گذر از این محدودیت، ضمن تحلیل داستانی کوتاه از چوبک با عنوان «دسته گل»، در چارچوب روش نشانه-معناشناسی گفتمانی، تمامی عوامل اثرگذار در ا...
[ 8 ] - بررسی و تحلیل کارکردهای نشانه معناشناختی رجز: پروتزسازی گفتمانی " داستان رستم و اسفندیار"
چکیده: رجز، گفتمانی تهاجمی میان دو رقیب و از عوامل تأثیر گذار میان دو کنشگر است. کنشگر در پی آن است تا با بیانی که جانشین جنگ می شود، یا مقدمه ای قوی برای شروع آن می باشد، بر حریف غلبه کند. در این شیوه دو عنصرگفتمانی مهم: نازش و مباهات به خود؛ نکوهش رقیب و تحقیر نژاد به عنوان پروتز گفتمانی مطرح می شوند. منظور از پروتزگفتمانی امری بیانی با نقش صیانت از حریم کنشگر است. این مقاله در پی آن است که ب...
[ 9 ] - بررسی و تحلیل سبک زندگی نیما یوشیج در نامه های او (بر پایه‌ی الگوی اریک لاندوفسکی)
در بسیاری از ارتباطات اجتماعی که در بافت‌های زمانی و مکانی خاصی صورت می‌گیرند، دو گروه «مرجع» و «غیر» مطرح می‌شوند که در مقابل یکدیگر به تعامل می‌پردازند؛ از دیدگاه لاندوفسکی، نشانه‌شناس اجتماعی فرانسه، چهار خط سیر هویتی متفاوتی وجود دارد که او آن‌ها را تعبیر به " سبک‌های متفاوت زندگی" می‌کند و در هریک از این سبک‌ها، گروه‌های غیر، به تناسب گروه هنجارمدار مرکزی ، مسیرحرکتی خاصی دارند: اسنوب، دان...
[ 10 ] - بعد تعاملی کلام در روایت«جوان مشت زن» سعدی: تحلیل نشانه – معنایی یک گفتمان روایی
جُستار حاضر تحقیقی ست مبتنی بر روش کیفی - توصیفی که به تحلیل گفتمان روایی، پویایی و بعد تعاملی کلام در روایت «جوان مشت‌زن» از باب سوم گلستان سعدی می پردازد. مقاله در چارچوبی نشانه - معنایی و با بهره‌جستن از الگوی شعیری (1381) و تلفیق آن با طرح‌واره‌ی روایت‌شناسی لباو (1967) تحلیل موضوع را فراروی خود می‌نهد و ضمن تشریح برش‌ها و زنجیره‌های پیکره‌ی روایی انتخابی، به تبیین ابعاد کلامی شکل‌دهنده‌ی ا...
[ 11 ] - رویکرد پدیدارشناختی به ترجمه ادبی
پدیدارشناسی در حوزۀ علوم انسانی اهمیت رو به رشدی داشته است. طبق گفتۀ هوسرل، پدیدارشناسی، شیوۀ فکری است که بازگشت به خود چیزها را می طلبد. از آنجاکه پدیدارشناسی در بنیان نشانه شناسی مدرن نیز ظهور کرده است، برآنیم که تعریفی از آن ارائه داده و مفاهیم کلیدی اش و نیز تاثیری که بر رویکرد نشانه-پدیدارشناختی در ترجمۀ ادبی دارد را مورد بررسی قرار دهیم. این رویکرد با تکیه بر پدیدارشناسی، عناصری نظیر التف...
[ 12 ] - نقش و جایگاه زمان در ایجاد تعلیق و ضدّتعلیق در رسالة الطیرهای فارسی و عربی
در یک نگاه کلی، رسالة‌الطیرها اغلب متونِ رواییِ کوتاه قلمداد می‌شوند. معتقدان به این دیدگاه، کاربرد اندک عوامل تعلیق‌آفرین و حداکثریِ عناصر ضدّتعلیقی را دلیل این اختصار می‌دانند. در این مقاله، می‌خواهیم براساس اصل زمان روایت، ثابت کنیم نه تنها عناصر تعلیق‌آفرین و ضدّتعلیقی همپای هم در این آثار نقش‌آفرینی کرده‌اند، چه بسا، عناصر تعلیق‌آفرین بیشتر از عناصر ضدتّعلیقی کاربرد داشته‌اند، همچنین به دنبال آن...
[ 13 ] - From Subject to Non-Subject: Semiotic Analysis of the Process of Subject Collapse in Contemporary Iranian Realist Paintings in the Last Two Decades
Following the political and social developments in Iran in the mid-1370s, young artists created critical works in the new social and cultural demands. In such an area, the subject of the works moved towards more realism, and social realist painting was re-formed in Iranian contemporary art. These paintings show that the human subject has been indoctrinated with the opinion and rethinking of soc...
نویسندگان همکار