بهروز افخمی

[ 1 ] - اخلاق در باستان‌شناسی؛ تبیین، بررسی و نقد اخلاق در تئوری و عمل باستان‌شناسی ایران

انسان، اساساً موجودی اخلاقی است که در فرآیند زمان، جنبه­های اخلاقی آن نمود پیدا کرده است. امروزه با جمع­گرایی و فعالیت‌های جمعی، خواست فطری آدمی به شکل دیگری در امور و فعالیت‌های شغلی و حرفه­ای جلوه­گر شده است که تحت عنوان «اخلاق حرفه­ای» از آن نام ‌برده می­شود؛ اخلاق حرفه­ای در تمامی دانش­ها، ضرورتی انکارناپذیر است که اصول مدون آن برای هر رشتة دانشگاهی تدوین‌ شده است؛ به ­طوری­ که فقدان آن در ه...

[ 2 ] - شناسایی عوامل مؤثر بر رضایت گردشگران میراث از مجموعه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی

چکیده هدف این پژوهش، مطالعه میزان رضایت گردشگران میراث و عوامل مؤثر بر آن از مجموعه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی بوده است. شرکت‌کنندگان 400 نفر از گردشگران مراجعه‌کننده به مجموعه جهانی شیخ صفی بودند که به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. پرسشنامه شامل سؤالاتی در مورد انگیزه‌های بازدید از مجموعه، میزان رضایت از بخش‌های مختلف مجموعه و خدمات ارائه‌شده بود که بعد از نهایی شدن با نرم‌افزار SPSSمور...

[ 3 ] - پدیدارشناسی ازدواج با محارم در دوره‌های ایلام باستان و هخامنشی

یکی از مسائل فرهنگی برخاسته از اندیشة سیاسی در ایلام باستان، ازدواج با محارم (خودوده) بوده است. ازدواج با محارم، به‏ویژه در میان خاندان سلطنتی، رایج بوده است. آنچه اهمیت تبیین این نوع آیین را دوچندان می‏کند، این است که چنین اندیشه‌ای در بازة زمانی بسیار طولانی انجام می‏شده است. پدیداری این آیین براساس شواهد باستان‏شناختی به دورة تاریخیِ ایلامی برمی‏گردد. در دورة هخامنشی، تأثیرات این آیین با تغیی...

[ 4 ] - بازنمایی الهة آناهیتا در شواهد باستان‌شناختی

آب در ایران باستان بسیار ارجمند بوده است. برای پاسداری و محافظت از آب، چند ایزد وجود داشته که آناهیتا محبوب‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌آمد. محبوبیت و جایگاه آناهیتا را با بررسی در آثار هنری ایران باستان می‌توان مشاهده کرد. بی‌تردید، وجود و استمرار باورهای اساطیری و مذهبی برآمده از دل فرهنگ و تاریخ ایرانی، مهم‌ترین عامل حضور همیشگی آناهیتاست. بنابراین، نقش آناهیتا نه‌تنها به‌‌منزلۀ عنصری تجسمی در هنر...

[ 5 ] - راهبرد توسعه اقتصادی مبتنی بر میراث فرهنگی

در سال‌های اخیر تفکر جهانی در مورد میراث فرهنگی تغییرات قابل توجهی داشته‌است. بطوری‌که میراث فرهنگی و منابع میراث باستان‌شناختی را به عنوان یک منبع اقتصادی مهم به رسمیت شناخته‌اند. متأسفانه در کشور ما، با وجود غنا و ارزش‌های بی‌بدیل میراث‌فرهنگی؛ راهبرد مشخصی برای بهره‌بردای اقتصادی از میراث‌فرهنگی مشاهده نمی‌شود. هدف این مقاله انتقاد به وضعیت موجود مبنی بر عدم از استفاده از ظرفیت-های اقتصادی ع...

[ 6 ] - کارکرد باغ ایرانی (با تأکید بر دورة هخامنشی)

باغ ایرانی از مهم­ترین پدیده­های فرهنگی ایران است. بر پایۀ اسناد تاریخی و شواهد باستان­شناسی نخستین باغ­های ایرانی در دورۀ هخامنشی ساخته شده­اند. این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که باغ ایرانی، به عنوان یکی از خصوصیات فرهنگ ایرانی، چه معنا و مفاهیم اجتماعی و فرهنگی را بازنمایی می­کند؟ چارچوب نظری پژوهش بر اساس نظریة هتروتوپیای فوکو نهاده شده و کوشش شده است که کارکرد­های چندگانة باغ ا...

[ 7 ] - تحلیل میراث فرهنگی خانه‌های تاریخی روستای کزج با رویکرد تفسیری

در دنیای معاصر محوطه‌های میراث فرهنگی نقش مهمی در توسعه محلی دارند؛ اما به نظر می‌رسد در کشور ایران توسعه محلی بر مبانی میراث فرهنگی  چندان موضوعیت نداشته است. باوجود غنای میراث فرهنگی ملموس همانند بافت‌ها و بناهای تاریخی و پراکنش آن در نقاط کمتر توسعه‌یافته و روستایی کشور، میراث فرهنگی به‌عنوان یک عنصر توسعه‌ای مطلوب تاکنون بشمار نیامده است. این مقاله با رویکرد تفسیری، «خانه»‌های تاریخی مردم ر...

[ 8 ] - تحلیل ابعاد اجتماعی راه ابریشم در دورۀ اشکانی بر اساس شواهد باستان‌شناختی و تاریخی

راه ابریشم یکی از مهترین دستاورهای بشری در طول تاریخ  برای ارتباط همه جانبه انسان­ها و فرهنگ­ها  در شرق و غرب دنیای باستان بوده است. موجودیت راه ابرایشم از دوره اشکانی قابل اثبات بوده که نه تنها حرکت و چرخش اقتصادی و اجتماعی را در دنیای باستان ممکن ساخته؛ بلکه به یکی از مهم­ترین ابزار تبادل فرهنگ، هنر  و زبان نیز در طول مسیر شده است. جاده ابریشم طی قرون متمادی شاهراه ارتباطی میان شرق و غرب آسیا...

[ 9 ] - مطالعة جایگاه زن در دورة هخامنشی و آشوری براساس شواهد باستان‌شناسی

جایگاه زنان در دوره‏های تاریخی و مشارکت آنان در امور سیاسی و اداری حکومت‏ها به‏منزلة یکی از شاخصه‏های عمدة توسعة جوامع تلقی می‏شود. مشارکت زنان در جوامع معیار مناسبی برای سنجش میزان رشد فکری مردم آن جامعه به شمار می‏آید و به نوعی بیانگر برابری و تساوی حقوق زن و مرد و یکی از شاخصه‏های پیشرفت و توسعة جوامع متمدن در اعصار گذشته و امروزی محسوب می‏شود. این نوشتار به بررسی جایگاه زنان در تمدن ایرانی ...

[ 10 ] - بررسی و نقد کتاب مطالعات موزه (اصول و مبانی)

امروزه موزه‌ها در جهان نقش توسعه‌ای داخلی و خارجی دارند. «موزه»‌ها ‌نهادی مؤثر در تعامل و همکاری بین‌المللی به‌شمار می‌آیند و در توسعة آموزش، مهارت‌های خلاق، و خودباوری فرهنگی در کشورها نقش مؤثری دارند. تجربه‌‌های جهانی حاکی از این است که موزه‌ها به‌مثابة ‌نهادی پویا در جامعه در ارتقای دانش عمومی در حوزة میراث فرهنگی به‌طور مؤثری عمل می‌کنند و در کارآفرینی فرهنگی تأثیرگذار بوده‌اند. در آموزشْ دا...

[ 11 ] - ارزیابی و رتبه بندی عوامل طبیعی موثر در پراکنش سکونتگاه های قلعه ای استان اردبیل با استفاده از مدل ویکور

پیدایش سکونتگاه های بشری همواره بر پایه عوامل طبیعی مانند آب و خاک مناسب استوار بوده است. در زمان های گذشته، سکونتگاه های قلعه ای به عنوان یکی از مراکز حیات جمعی انسان تحت تاثیر متغیرهای متعدد طبیعی از قبیل فاصله از رودخانه، شکل زمین، ارتفاع، شیب، جهت شیب، اقلیم، نوع خاک و پوشش گیاهی بوده است. در این راستا، پژوهش حاضر بر پایه داده های میدانی و اسنادی و با استفاده از مدل ویکور، درصدد ارزیابی و ر...

[ 12 ] - تحلیل نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی سکونتگاه های قلعه ای استان اردبیل با استفاده از GIS و AHP

سکونتگاه ­های قلعه ­ای یکی از مراکز استقراری است که مکان­ گزینی، شکل­ گیری و توزیع فضایی آن‌ها به‌شدت متأثر از عوامل طبیعی است. پژوهش حاضر با استفاده از داده­ های میدانی و اسنادی و با بهره ­گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) درصدد بررسی همبستگی میان عوامل طبیعی و سکونتگاه­ های قلعه ای استان اردبیل و رتبه ­بندی عوامل طبیعی مؤثر در توزیع فضایی این سکونتگاه ­ها...

[ 13 ] - Comparative study between karafto cave and Aqrablu’s Rock Art

In different regions of Iran, numerous rock arts are obtained and the large number of them have been described and studied in various magazines and books. The rock art of Aqrablu in Bokan-Shahindej and karafto cave in Divandarreh, located in West Azerbaijan and Kurdistan provinces, are the valuable petroglyphs in the west and north-west of Iran. This study was based on literature review and fie...

[ 14 ] - بررسی و تحلیل نقوش آثار املش

[ 15 ] - باستان‌شناسی و تاریخ: تصویر زنان در نگاره‌های مکتب تبریز و متون دوره صفوی

متون تاریخی به جهت روایت‌گری‏های مردانه از فرمانروایان و بزرگان دوره‏های تاریخی، اغلب کمتر از مردمان عادی، به‌ویژه زنان، گفته‏اند. درواقع،زنان با اینکه نیمی از جامعة بشری و تربیت‏دهندة مردان و نسل آینده هستند و در ادوار تاریخی نیز تأثیر انکارناپذیری در روابط اجتماعی، حفظ و تداوم سنت‏ها، رسوم و حتی بازی‏های سیاسی داشته‏اند، در بیشتر مواقع به دلایل فرهنگی کمتر سخنی از حضور آنان در اجتماع به میان ...