صدیقه لطفی
استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
[ 1 ] - بررسی وضعیت ایمنی پیاده روهای مجاور مراکزخرید با تاکید بر پیاده مداری ( نمونه موردی شهرساری)
برنامه ریزی و طراحی شهرها براساس نیاز عابران پیاده از جمله رویکردهای جدیدی است که در فرایند برنامه ریزی شهرهای ایران کمتر بدان توجه شده است. در اغلب موارد، اولویت را به عبور وسایل نقیه داده می شود که امنیت شهروندان را با خطر مواجه می کند. لذا تحقیق حاضر به منظور بررسی وضعیت امنیت پیاده روهای مجاور مراکز خرید با تاکید برپیاده مداری صورت پذیرفت. جامعه آماری تحقیق حاضر، کلیه بهره برداران خیابان ها...
[ 2 ] - سنجش رابطه ی توسعه گردشگری و محیط زیست پایدار با کاربست مدل AHP در شمال ایران (نمونه موردی: شهرستان رامسر)
امروزه پدیده گردشگری از یک پدیده ساده دید و بازدید فراتر رفته و ابعاد و اهمیت ویژهای یافته است به همین دلیل ارزیابی علمی اثرات مثبت و منفی آن نقش مهمی در ادبیات گردشگری جهانی دارد. با توجه به وضع موجود و رشد و رونق این صنعت در کشور و استانهای شمالی، این مقاله با هدف ارزیابی اثرات توسعه گردشگری در شهرستان رامسر پرداخته تا با کاربست مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و دلفی به ارائه یک استراتژی کارآ...
[ 3 ] - تحلیل تناسب زمین جهت توسعه کالبدی با استفاده از روش تحلیل تصمیم چند معیاره (MCDA) مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونه مورد مطالعه: شهر بابلسر)
توسعه کالبدی بدون برنامه و اندیشیده نشده یکی از مهمترین معضلاتی میباشد که شهرهای کشورهای جهان سوم با آن مواجه هستند. این مسأله در کشور ما نیز در اکثر شهرها دیده میشود. شناخت و مکانیابی اراضی مناسب برای توسعه کالبدی شهرها میتواند اقدامی مهم و اساسی در جهت کاهش مشکلات ناشی از توسعه کالبدی بدون برنامه و لجام گسیخته باشد. این شناخت میبایست با درنظر گرفتن مهمترین پارامترهای محیطی، اجتماعی، اقتصا...
[ 4 ] - بررسی تأثیر سیاستهای فضایی بر ساختار فضایی شهری با تأکید بر تراکم ساختمانی مطالعه موردی: تهران
ساختار فضایی شهر میتواند بر ابعاد مختلف توسعه شهری تأثیر جدی برجای گذارد، این مسئله با توجه به مشکلات محیطی مانند آلودگی هوا، ترافیک و تغییر کاربری اراضی به ویژه در کشورهای در حال توسعه مثل ایران، توجه برنامهریزان شهری را به خود جلب کرده است. از این رو هدف این مقاله بررسی ساختار فضایی تحت‌تأثیر سیاستهای فضایی مربوط به تراکم ساختمانی در شهر تهران به عنوان یکی از شهرهای جهان سوم است. روش تحقی...
[ 5 ] - بررسی ابعاد پیشگیری از بحران زلزله (مطالعه موردی: شهر بابل)
چکیده یکی از موضوعهایی که بیشتر شهرهای جهان با آن دست به گریبانند، موضوع سوانح طبیعی است. سوانح طبیعی (بویژه زلزله) که اغلب خاموش و در عین حال بالقوه مستعد ایجاد آسیب هستند، به طور متوسط سالانه بیش از 150000 نفر تلفات جانی و بیش از 140 میلیارد دلار خسارت مالی در کشورها بویژه کشورهای در حال توسعه به بار می‌آورند. در این میان، کشور ایران از کشورهای حادثه خیز دنیا بوده چنانکه در چند دهه قبل ...
[ 6 ] - بررسی نقش توقعات ادراکی بویایی و شنوایی در طراحی و برنامهریزی شهری، نمونه‌موردی: بابل
افراد در فضاهای شهری، به واسطه تنوع محیطی، به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه قادر به کسب تجربیاتی می‌شوند که بسیاری از آنها توسط حواس ادراک می‌شوند. اما سال هاست که برنامه ریزان و طراحان شهری، کیفیات این فضاها را انحصاراً بر اساس ادراک بصری آن طبقه بندی و ارزیابی میکنند. خواه هدف از این توجه، تعریف فضاهای معمول با کنترل ارتفاع، جنس مصالح و رنگ ها باشد یا خواه توجه به تضادها و تفاوت ها در چشم اندازی...
[ 7 ] - بررسی و آزمون شاخص قابلیت پیاده روی و ارتباط آن با محیط ساخته شده شهر، نمونه موردی: شهر قروه
به دنبال رشد بیماری های قلبی عروقی و چاقی به ویژه در میان سالخوردگان اهمیت فضای فیزیکی شهرها چند برابر گردید و بنابراین نقش پیاده روی بر روی بهداشت عمومی جامعه شهری مورد توجه قرار گرفت. در دهه گذشته شاهد رشد مطالعات در زمینه بهداشت عمومی، حمل ونقل و برنامه ریزی شهری بوده ایم که اثر محیط ساخته شده بر فعالیت های بدنی و به طور خاص نقش پیاده روی را تحلیل کرده اند. هرچند در کشورهای توسعه یافته توجه ...
[ 8 ] - تبیین مفهوم منطقه شهری چندمرکزی از منظر تحلیلی و هنجاری(مطالعه‌ای مروی)
در سالهای اخیر اصطلاح مناطق شهری چندمرکزی در بین صاحبنظران و برنامهریزان رواج گستردهای یافته است. با این وجود هریک از آنها رویکرد و نگاه متفاوتی دارند که کاربرد همزمان آنها بدون تمایزی مشخصی در اسناد سیاسی و مطالعات نظری، ابهاماتی را در درک صحیح این مناطق، کارایی و برنامهریزی آنها به وجود میآورد. این مقاله سعی دارد تا حدودی به وضوح مفهومی و برنامهریزی مناطق شهری چندمرکزی کمک کند. روش...
[ 9 ] - ارزیابی شاخصهای شهر سالم درمنطقه دو شهر قم
امروزه بیشتر شهرها با سطح فزایندهای از تبعات منفی ناشی از رشد سریع مواجه هستند که این خود سلامت عمومی شهروندان را تهدید میکند. به همین علت، فکر شهر سالم در پژوهشهای شهری معاصر اهمیت زیادی یافته و از ظرفیت مطالعاتی بسیاری برخوردار شده است. پژوهش حاضر نیز با علم به اهمیت این مقوله، برای بررسی این فکر به مطالعه شاخصهای مختلف شهر سالم در منطقهی دو شهر قم که بهعنوان منطقهی پرجمعیت، مه...
[ 10 ] - بررسی ارتباط بین ساختار فضایی و نابرابری‌های منطقهای در استانهای کشور
Introduction Assumptions about relationship between spatial structure and regional disparities reduction once has attracted the attention of policy makers and scholars alongside with the introduction of polycentric development policies in Europe and national level during the recent decades. Accordingly the present article attempted by examining the economic and experimental test of such assu...
[ 11 ] - بررسی نقش روستا شهرهای نوپا و کوچک درتعادل بخشی سیستم های شهری (مطالعه موردی: شهر خشرودپی)
تجارب نشان می دهد که کانون های کوچک شهری با توسعه متوازن و هماهنگ با شرایط محیطی خود، ضمن کاهش تفاوت های اقتصادی اجتماعی درون منطقه ای، به تحقق عوامل و زمینه های توسعه پایدار می انجامند. با توجه به اهمیت این شهرهای کوچک و نوپا هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش شهرهای نوپا در توسعه پایدار و تأثیر آنها در جلب و جذب جمعیت و بهبود شاخص های اجتماعی و اقتصادی خانوارهای شهری است که با مقایسه رضایت شهرو...
[ 12 ] - بررسی سیر تحولات نخست شهری و نظام شهری منطقه زاگرس(1385-1355)
نظام شهری و شهرنشینی در ایران متاثر از صنعتی شدن غرب و رواج الگوی توسعه برون‌زا و همزمان با از میان رفتن نظام مبتنی بر زمین و کشاورزی دچار تحول و دگرگونی عمیقی شد. ویژگی بارز این تحول توسعه متمرکز بر شهرها، مهاجرت فزاینده سلسله مراتبی از روستاها و شهرها کوچک به شهرهای بزرگ بود که دگرگونی تدریجی الگوی سنتی سلسله مراتب سکونتگاه‌ها و به هم خوردن توزیع جمعیتی در کشور شد. منطقه زاگرس با پنج استان د...
[ 13 ] - تحلیل شبکه شهری و توزیع فضایی جمعیت در کانون‌های شهری استان مازندران
امروزه ساماندهی و تعادل بخشی فضا از مسائل کلیدی در حوزه برنامهریزی شهری است. از آن جایی که شبکه شهری تنها مجموعه‌ای از عناصر کالبدی نیست و نقش و اهمیت هر سکونتگاه را میزان و ابعاد ارتباطات و جریان‌ها در یک نظام باز تعیین میکنند، شهرهای بزرگتر با جذب و تمرکز مازاد بیشتر، تسلط خویش را بر شهرهای کوچک تر اعمال میکنند. تداوم این شرایط باعث شکلگیری عدم توازن در توزیع فضایی شهرها و بروز مشکلات نا...
[ 14 ] - تحلیل رابطه میان فرم شهر و شاخص دسترسی (مورد مطالعه: شهر بابلسر)
فرم شهر، ظرفی است که فعالیتهای شهری در آن به وقوع می پیوندد. اهمیت فرم شهر به دلیل عملکردهایی است که برای ساکنان یک شهر دارد؛ از‌جمله عملکرد‌های مهم آن میزان دسترسی است. هدف از پژوهش حاضر، سنجش رابطه بین فرم و میزان دسترسی در سطح محلات شهر بابلسر است. پژوهش از لحاظ ماهیت، توصیفی - تحلیلی و بنابر هدف کاربردی است. داده ها و اطلاعات لازم از بلوک‌های آماری مرکز آمار و نقشه های کاربری اراضی شهرداری...
[ 15 ] - بررسی سلسله مراتب شهری و پدیده نخست شهری در استان کرمانشاه در طی سالهای 1355 تا 1385
افزایش شدید جمعیت شهری در جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه در طی دهه‌های اخیر باعث به وجود آمدن پدیده نخست شهری در آنها شده است. کشور ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه، در طی دهه‌های اخیر به ویژه از سال 1345 به بعد از روند متعادل خود خارج و افزایش شدید جمعیت شهری در نقاط معدودی از آن مشاهده میشود. این مطالعه به بررسی سلسله مراتب شهری و تعیین نخست شهری در استان کرمانشاه طی سال...
[ 16 ] - تحلیل مکانی سایت‌های امداد رسانی هوایی در مواقع بروز زلزله (مورد: شهر بابل)
در طول تاریخ همواره سوانح طبیعی محیط دست‌ساخت بشر را دگرگون ساخته و چه بسا تلفات قابل توجه جانی و مالی برجای گذاشته است. بیش از 200میلیون کشته و زخمی در دهه جاری خود به روشنی عمق آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های بشر را در برابر این قبیل سوانح نشان می‌دهد. در این بین زلزله یکی از مخرب‌ترین سوانح طبیعی است. کشور ایران با توجه موقعیت آن نسبت به خطوط گسل، در طول قرن‌ها بطور مداوم با پدیده زلزله روبرو شده اس...
[ 17 ] - سنجش نگرش مردم نسبت به نقش آموزش در تمایل به کارآفرینی بوم‌گردی (مطالعه موردی: منطقه کویری و بیابانی خور و بیابانک)
مسئله توسعه کارآفرینی اکوتوریستی، شکل دهندهی مفهوم اقتصاد زیست محیطی در جوامع محلی است که تا حدودی با سایر اشکال کارآفرینی تفاوت دارد .کارآفرینی اکوتوریسم نیازمند یک سری از عوامل بسترساز و فراهم بودن شرایط محیطی برای شکلگیری و تحقق است تا منجر به افزایش فرصت های کارآفرینی، علاقه، انگیزه و مهارت های کارآفرینانه و سازگار با حفظ محیط زیست و نیازهای ذینفعان در حوزه ی اکوتوریسم شود. هدف پژوهش ح...
[ 18 ] - بررسی پراکنش، استانداردها و محاسبه‌ی سرانه‌ی فضای سبز شهری براساس مدل بهرام سلطانی، مورد شناسی: منطقه یک شهر قم
فضای سبز بهعنوان یکی از مهمترین عناصر حیات و پایداری شهر در صورت توجه به استانداردهای زیست محیطی و پراکنش مناسب آن در ارتباط با فاکتورهای مختلفی چون جمعیت، تراکم و مساحت، نتیجه بسیار مثبتی بر بهبود کیفیت زندگی و نشاط مردم خواهد داشت. ولی در شرایط حاضر، بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ ایران با معضل کمبود فضای سبز و نیز توزیع نامناسب و عدم پراکنش صحیح آن مواجه می‌باشند که این وضعیت نارضایتی و نزول...
[ 19 ] - بررسی تطبیقی ساختار فضایی و صرفههای مکانی شهرنشینی (یک مطالعه موردی از شیراز و مازندران مرکزی)
در سالهای اخیر، ادبیات گستردهای پیرامون ساختار فضایی مناطق کلانشهری و پیامدهای اقتصادی آن با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و صرفههای تجمع بهوجود آمده است. مدافعان مناطق چندمرکزی ادعا میکنند که این مناطق میتوانند با ایجاد تعادل بین صرفهها و عدم صرفههای مقیاس مزایای رقابتی ویژهای را نسبت به مناطق تکمرکزی خلق کنند، در حالی که از تمرکز بیش از اندازه و ازدحام مناطق رقیب جلوگیری میکند. با ...
[ 20 ] - امکان سنجی کاربست رویکرد کلان‌شهرهای شبکه‌ای چندمرکزی خلاق در منطقهی کلانشهری مازندران مرکزی
شهرها بستر نوآوری و محمل هدایت انرژی خلاق بشر تلقی می‌شوند و همچنین نقش مؤثری در تمرکز و مدیریت سرمایه‌های انسانی بر عهده دارند. خلاقیت در دو حوزه‌ی صنایع و طبقه خلاق نیاز به بستری مناسب و مطلوب برای شکوفا شدن دارد. از این روی، اکثر صاحبنظران بر این عقیده‌اند که ساختارهای شبکه‌ای- چندمرکزی به دلیل ساختار فضایی خاص خود، اولویّت و مزیّت بیشتری در جذب این صنایع و طبقه‌ی خلاق دارند. بر این اساس در ا...
[ 21 ] - ارزیابی و رتبه بندی عوامل موثر بر پایداری محیط زیست شهرهای شمال ایران مطالعه موردی : شهر ساری
موضوع پایداری زیست محیطی طی سه دهه پایانی قرن بیستم توجه بسیاری از افراد بخصوص محققین و دولت ها را جلب نموده است. با توجه به تغییرات همه جانبه و سریعی که در شهرهای ایران از چند دهه گذشته شروع و در حال انجام است، ارزیابی پایداری زیست محیطی شهرها برای دستیابی به یک برنامه ریزی شهری مناسب و درعین حال همگام با متغیرهای محیط طبیعی ضروری به نظر می رسد. به همین دلیل هدف این مقاله شناسایی و انتخاب شاخ...
[ 22 ] - تحلیل فضایی زیست‌پذیری محلات شهری (مطالعه موردی منطقه 10 تهران)
زیست پذیری که مفهوم تحت بررسی این پژوهش است، اساسا از اواخر قرن بیستم مورد توجه قرار گرفته است، زیرا فضاهای شهری دچار مسائلی چون کیفیت پایین محیط، آلودگی صوتی و هوا و... شده بودند. درایران رشد شتابان جمعیت و بالتبع جمعیت شهرنشین، و لزوم پاسخگویی به نیازهای آنان از جمله خدمات شهری ضرورت توجه به بخش ها و محلات شهری را دو چندان می کند، کلان‌شهر تهران، متشکل از 22 منطقه کلانشهری با ازدیاد جمعیت ...
[ 23 ] - شهر و عدالت اجتماعی، تحلیلی بر نابرابری های محله ای(مورد: محلات مراغه)
یکی از مهم ترین و پیچیده ترین تحولات اجتماعی جهان در نیم قرن اخیر توسعه شهرنشینی است. رشد شتابان شهرنشینی و ظهور شهرها عواقب و پیامدهای متفاوتی را به دنبال داشته و با آسیب های شهری متعددی همراه شده است از جمله نارسائی های کالبدی، تاسیساتی، اقتصادی وخدماتی، آسیب های زیست محیطی، و بالاخره ناعدالتی های اجتماعی در حوزه های شهری، از جمله پیامدهای شهرنشینی شتابان بشمار می رود. هدف این پژوهش بررسی و ش...
[ 24 ] - تحلیل فضایی فقر شهری با روش تحلیل عاملی؛ نمونة مطالعه: قائمشهر
طرح مسئله: یکی از مهمترین معضلات شهری، شکلگیری و تمرکز پدیدة فقر است که از عوامل اصلی ناپایداری شهرها به شمار می‌رود. هدف: هدف از این پژوهش، تحلیل پراکنش فضایی شاخص‌ها و نماگرهای فقر شهری در قائمشهر است. روش: پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی - تحلیلی است. داده‌های مربوط به مبانی نظری پژوهش به شیوة کتابخانه‌ای و اس...
[ 25 ] - ارزیابی ردپای کربن ناشی از خودروهای شخصی در سفرهای بین شهری (مورد شناسی: مازندران مرکزی)
به موازات تغییر سیستم‌‌های شهری از سطح درون‌شهری به مقیاس‌‌های بین شهری میتوان انتظار داشت، بسیاری از مسائلی که در مقیاس شهر خود را بروز می‌‌دادند، امروزه در سطح منطقه پدید آیند. یکی از مرتبط‌‌ترین مسائل در این راستا، تغییر در سازمان فضایی منطقهای و الگوهای جابهجایی و به‌تبع هزینه‌‌های اجتماعی سفر با خودروهای شخصی است. یکی از مهمترین هزینه‌‌های اجتماعی، هزینه‌‌های ناشی از انتشار گ...
[ 26 ] - بررسی میزان تاب آوری کالبدی شهر در برابر زلزله (مورد مطالعه: نورآباد ممسنی)
تاب‌آوری کالبدی، یکی از ابعاد تأثیرگذار در میزان تاب‌آوری جوامع است که از طریق آن میتوان وضعیت جوامع را از نظر ویژگی‌های فیزیکی و جغرافیایی تأثیرگذار در هنگام بروزسانحه ارزیابی کرد. هدف از انجام پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی محلات شهری نورآباد ممسنی در برابر زلزله، شناسایی شاخص‌ها و عوامل موثر بر تاب‌آوری آن می باشد. گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و اطلاعات پایه از بلوک ه...
[ 27 ] - تحلیلی بر رهیافت‌های سنجش انتشار گازهای گلخانه‌ای در نواحی شهری (مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران)
تغییرات آبوهوایی نتیجه فعالیتهای انسانی مثل مصرف سوخت‌های فسیلی و تغییرات کاربری زمین است. درحالی‌که شهرها تنها 2 درصد مساحت کره زمین را اشغال میکنند، مسئول انتشار 71 تا 76 درصد دی‌اکسید کربن جهانی هستند. ازآنجاکه الگوی تولید و مصرف اقتصاد ایران برمبنای سوخت‌های فسیلی است، تمرکز جمعیت و فعالیت در کلان‌شهرها موجب افزایش مصرف این سوخت‌ها و انتشار متمرکز گازهای گلخانه‌ای شده است. هدف پژوهش حاض...
[ 28 ] - بررسی الگوی کالبدی توسعه شهرهای شمال کشور (مورد مطالعه: شهر کیاکلا)
الگوی رشد شهر یکی از موضوعات حیاتی قرن بیست و یکم در ارتباط با پایداری شهر است. الگوی رشد شهر به عنوان الگوی فضایی فعالیتهای انسان در برهه خاصی از زمان تعریف میشود و به دودسته اصلی گسترش افقی یا پراکنده و اگوی فشرده تقسیم میگرددو شناخت الگوی توسعه کالبدی شهر به منظور هدایت آن در راستای پایداری شهری امری اساسی است. بر این اساس، هدف این پژوهش بررسی و شناخت مراحل و الگوی توسعه فیزیکی شهر کیاکلا...
نویسندگان همکار
علی مهدی 1