یتناول هذا المقال إحدی أهم القضایا العربیة والإسلامیة فی الأدب المهجری وهی قضیة فلسطین. فإن الأدیب المهجری بالرغم من بعده عن الوطن العربی ومعاناته من قسوة الحیاة فی بلاد الغربة، ظلّ یتعاطف مع إخوانه الذین آثروا البقاء فی أوطانهم وتحملوا آلاماً کثیرة لا تطاق من قبل المستعمرین والمحتلین الذین ساموهم سوء الحال. کان أدباء المهجر یتابعون أخبار الوطن العربیّ وقد تنبهوا إلی الخطر المحدق بالبلاد العربیة م...

بینَ الشاعر والمکان الذی یعیش فیه سنیه الأولی، علاقة تنبض بالحیاة والمحبة. فی هذا المجال، قد ملکت القریة بوصفها المکان علی الشاعرینِ: محمد حسین شهریار وبدر شاکر السیّاب، مشاعرَهما وأحاسیسهما ووجدانهما، وغدا کلّ شیءٍ فیها، مثار إعجابهما وتعلقهما بها؛ مما جعلهما یسخّران شعرهما فی خدمة القریة التی منحتهما الوجود والأصالة. فقد شکل جبلُ حیدر بابا لدی شهریار عالماً متجذراً فی نفسه وأسبغ علی رؤاه مسحة مِن الحنین...

الاغتراب ظاهرة قدیمة طفحت علی الشعر العربی منذ أقدم عصوره، وقد تناولها النقّاد بالبحث منذ عصورهم الأولی، وکتبوا عنها الکثیر؛ إلاّ أنّها برزت فی الآونة الأخیرة واشتدّ ظهورها فی الأدب العربی المعاصر. وذلک لما لها من ارتباط مباشر بقضایا المجتمع السیاسیة والاجتماعیة. وللاغتراب أسباب وتداعیات عدیدة جعلت الشاعر العربی یجنح نحو الرمزیة واستخدام لغة الغموض فی الشعر لیعبّر بغربته عن تلک الأسباب. ولا یعنی ذلک...

ملخّص البحث الشکوی هی تعبیر عن هموم الإنسان الناتجه عمّا یعرض له من مشکلات حیاته. حافظ إبراهیم هو من الشّعراء الذین نری فی حیاتهم مشاکل کثیره. هو ذاق مراره الیتم و البوس منذ صغره. تعاقبت علیه سلسله من النکبات، فمن فقدان أبیه و هو طفل، إلی فقره و بوسه فی الحیاه إلی إخفاقه فی العمل و فی الزواج و غیر ذلک، أدّی إلی سیطره التشاوم و الحزن علی نفسه حتّی جعله صاحب نفس شکّاء بکّاء. إنّ بوس حافظ قد أتاح له ...

إنّ الکرامة عنوان الإنسان، خلقه البارئ مکرّما بقوله:?و لقد کرّمنا بنی آدمَ وحمَلناهم فی البرّ والبَحر ورزَقناهُم من الطیّباتِ وفضّلناهُم علی کثیر ٍممّن خلَقنا تَفضیلا?(الأسراء/ 70) وبهذا جعله الله أشرف خلقه. کثیر من الآیات القرآنیّة والأحادیث الواردة تؤکّد علی الکرامة الفطریّة ولزوم الدّفاع عنها. فلابدّ للإنسان أن یدافع عن هذه الدرّة الثمینة المودّعة فی وجوده ویصونها من اعتداء اللّئام علیها وإن ینته إلی العسر فی الحیاة...

در ریخت‌شناسی (Morphology)، تأثیر محتوا بر ساختار و شکل ظاهری آثار و نیز تأثیر ساختمان اثر بر محتوا و مضمون بررسی می‌شود. ساختار هر اثر ارتباط تنگاتنگی با مضمون آن دارد، به طوری که هر مفهوم خاص در قالبی خاص گنجانده می‌شود. خاوران‌نامه، از حماسه‌های دینی کهن شیعه است که موضوع اصلی آن، داستان‌هایی است از سفرها و حملات حضرت علی(ع) به سرزمین خاوران، با همراهی مالک اشتر و ابوالمحجن و جنگ با قباد، پا...

إنّ للثقافة الإسلامیة أثراً کبیراً فی أدیان العالم و فی المعتنقین بها، إذ هی ثقافة غنیة لاتتحدّد فی حدودها الإسلامیة بل تتجاوزها و تشمل الحدود البشریة کلها، فلا غرو فی أن تؤثّر فی الآخرین خارج الحدود الإسلامیة أو یتأثّر بها الآخرون فیُروُوا غلیلَهم لحاجات الدنیا و الآخرة.    الدراسات عن «الکومیدیا الإلهیة» لدانتی تدلّ علی أنّها تأثرت بالثقافة الإسلامیة و استقی من مَعینها، ثم إنّ عمل دانتی هذا، وقَفَ شام...

الروایة التأریخیة قصة تحکى عن الماضی وأحداثه فی إطار معین من الزمان والمکان. تعتبر روایة "الیوم الموعود" لنجیب الکیلانی روایة تأریخیة تقلیدیة ذات فکرة ملحمیة وقومیة وتتحدث عن حقبة من تاریخ مصر أثناء الحرب الصلیبیة. فی هذا المقال درسنا الروایة من حیث عناصرها وکیفیة توظیفها فی البنیة المضمونیة لنبین أولاً أهم میزاتها الفنیة وثانیاً الإشکالیات الموجودة فی بنیتها الروائیةکروایة تأریخیة تقلیدیة. وظّف ا...

آگاهی کامل استاد رودکی از اشعار شاعران عرب قبل از اسلام و زمان گسترش اسلام باعث ورود معنا‌های شعر عاشقانة قبایل عرب، نام‌های پیغمبران و مضامین قصه‌های قرآنی مثل موسی عمران، پیراهن یوسف، ملک سلیمان، و ذکر نام شاعران، عالمان و قهرمانان شعر و ادب عرب در شعر فارسی شده است. در قطعۀ «سه پیراهن یوسف» رودکی به بررسی قصۀ مشهور یوسف و برادران او پرداخته است. شاعر در این قطعة خرد تمام عناصر اساسی و تجزیۀ ...