مولانا حسین واعظ کاشفی سبزواری یکی از نویسندگان ذی فنون فارسی در قرن نهم هجری است. این نویسنده در بیش تر شاخه های علوم و شبه علوم روزگار خود متبحّر و صاحب تألیف بوده است. یکی از مهم ترین آثار او، فتوت نامة سلطانی، از آثار ارزشمند ادبیات عامیانة تصوف به شمار می رود. محمدجعفر محجوب این اثر را بیش از چهل سال پیش بر اساس دو دست نویس ناقص تصحیح کرده و، بر همین مبنا، به دلیل نقص و شمار اندک دست نویس ه...

تذکرۀ یخچالیه، نگاشتۀ محمدعلی مذهّب اصفهانی (بهار)، نقیضۀ موفق تذکرۀ آتشکده آذر بیگدلی است. این تذکره چندین سال پیش به اهتمام احمد گلچین‌معانی تصحیح و منتشر شد. ساقط شدن چند مورد از تراجم رجال این تذکره و شواهد شعری که در ادامه به آن­‌ها اشاره خواهیم کرد، متن این تذکره را از صورت حقیقی خود بسیار دور ساخته است. در این مقاله کوشش شده است برخی از این تحریفات و ­افتادگی­‌ها و نیز ا...

متن حاضر بررسی و ترجمۀ سفرنامۀ صفر موراتوویچ 'تاجر و سیاح لهستانی ارمنی­تبار' است که در سال 1602 میلادی به ایران سفر کرد. در این مقاله علاوه بر ترجمه، به مطالبی نیز در زمینۀ نسخه­شناسی و نقد محتوای آن اشاره می­شود. چون یکی از دو نسخۀ موجود این سفرنامه را کروسینسکی تصحیح کرده است، پاورقی ایشان نیز نقل می­شود. در این مقاله به رد برخی ادعاهای نگارندۀ سفرنامه، مانند زناربستن شاه عباس اول نیز پرداخت...

تصاویر متن دوربینی غالباً با اعوجاج هندسی، پرسپکتیو و کجی همراه هستند. این اعوجاج ها، عملکرد سیستم های نویسه خوانی نوری را با مشکل روبرو می سازند. برای رفع این اعوجاج ها روش های مختلفی ارائه شده است. اما اغلب این روش ها بر متون لاتین تمرکز دارند و قابل استفاده مستقیم برای متون فارسی نمی باشند. در این پایان نامه روشی نوین جهت رفع اعوجاج هندسی، پرسپکتیو وکجی تصاویر متن دوربینی فارسی ارائه شده است....

پیوند دیرین میان ایران و هند و رواج زبان فارسی در هند بی­نیاز از بحث است. آثار بسیاری به زبان فارسی در زمینه­های مختلف در هند پدید آمده که امروزه به صورت نسخه­ی خطی زینت­بخش کتابخانه­های مختلف جهان است و تصحیح و چاپ آنها ضرورتی است انکارناپذیر. از جمله­ی این آثار، مرقّعی است منحصر بفرد موسوم به ابنیه­ی هند، در چند برگ معدود در دانشگاه اوپسالای سوئد، در معرفی چهل و پنج بنای کهن در بناهای احمدآباد...

در قرن پنجم هجری همزمان با اوج گرفتن مباحث عرفانی و به تبع آن رواج روزافزون تألیفات متعدد در حوزة عرفان اسلامی، ابوالقاسم قشیری با دقت نظر خاصی که در اندیشه‌های عرفانی داشت، اثری برجا گذاشت که از همان زمان تألیف جایگاه خود را به دست آورد و اندکی بعد به فارسی نیز ترجمه شد. نخستین بار حدود نیم قرن پیش ترجمه رسالة قشیریه با انتساب به ابوعلی عثمانی، توسط فروزانفر تصحیح و چاپ شد. این اثر بخصوص با تو...

کتاب الحروف فاربی از مهم‌ترین آثار متافیزیکی در تاریخ فلسفۀ اسلامی است که نشان می‌دهد تفکّر فلسفی در عالم اسلام در ابتدای راه خود چه نسبتی با اندیشۀ ارسطویی دارد. در این اثر ضمن توضیح اصطلاحات مختلف فلسفی و اقتضائات مختلف این اصطلاحات در زبان و جامعۀ عربی مباحث فلسفی مهم و بدیعی طرح شده‌ است. الحروف علاوه بر این حاوی مباحث مختلفی در باب پیدایش زبان، فلسفه، دین، سیاست و اجتماع است که باعث شده مور...

از افضل‌الدّین بدیل بن علی خاقانی شروانی، شاعر بزرگ قرن ششم، علاوه‌ بر دیوان و مثنوی ختم‌الغرایب، نامه‌هاو منشآتی به یادگار مانده است. ارزش ادبی این نامه‌ها همراه با اطّلاعات مهمّی دربارة زندگی شاعر و حوادث عصر او، اهمّیت زیادی به این نوشته‌‌ها داده است، اما دشواری‌ها و غرابت خاص متن به کاستی پژوهش‌ دربارة آن انجامیده است. تصحیح این نامه‌ها با تلاش محمّد روشن و در سایۀ راهنمایی‌ها و گره‌گشایی‌های بز...

حکیم نجم‌الدین محمّد فلکی از شعرای معروف قرن ششم هجری است که در قصبه شماخی از توابع شروان متولّد شد. فلکی گوینده‌ای نازک خیال و شیرین سخن است که بر خلاف معاصران خود، به سهولت کلام و روانی سخن متمایل بود. دیوان ناقص و ناتمامی از وی در سال 1929 میلادی در لندن توسط محمد هادی حسن خان به چاپ رسیده است. در ایران نیز محمد طاهری شهاب دیوانی از این شاعر را در سال 1345 تصحیح کرده و از سوی انتشارات کتابخانه...

فواید بی شمار نسخ خطی، گاه با غفلت مصحح و گاه نیز به‍علت نبود امکانات، آن گونه که شایسته است، در متن تصحیحی منعکس نمی شود. پیشنهاد استفاده از لوح فشرده نسخ خطی به‍همراه کتاب تصحیح شده، در این مقاله، با ذکر نمونه بررسی شده است.